در کلینیک فیزیوتراپی پیشرفته شمیم، ما درمان سندروم پیریفورمیس را با روشهای نوین و با دقت تحت درمان قرار می دهیم و بزودی شاهد بهبودی حاصل از روشهای درمانی ما خواهید بود.

سندرم پیریفورمیس (PS) یک بیماری اسکلتی عضلانی دردناک است که با ترکیبی از علائم شامل درد سیاتیک،  درد باسن یا لگن مشخص می‌شود. در چندین مقاله، سندرم پیریفورمیس به عنوان نوریت محیطی شاخه‌های عصب سیاتیک ناشی از وضعیت غیرعادی عضله پیریفورمیس (PM) مانند عضله آسیب دیده یا تحریک شده تعریف شده است. مترادف کلمه‌ای که اغلب برای PS استفاده می‌شود عبارتند از سندرم گلوتئال عمیق، سیاتیک خارج نخاعی، التهاب عصب و غیره. تعداد زنان مبتلا به سندرم پیریفورمیس بیشتر از مردان است که نسبت زن به مرد 6: 1 است. این نسبت را می‌توان با زاویه ماهیچه‌ای چهارسر ران بیشتر در os coxae زنان توضیح داد.

برای دریافت مشاوره درباره‌ی درمان  با روش‌های پیشرفته فیزیوتراپی و یا برای رزرو نوبت, می‌توانید با شماره‌های ۰۲۱۲۶۷۲۲۰۰۳  و ۰۲۱۲۶۷۲۲۰۰۴ تماس حاصل فرمایید.

آناتومی بالینی مرتبط

ماهیچه پیریفورمیس (PM) از سطح لگن بخش‌های خارجی S2-S4 در مناطق بین و جانبی حفره قدامی، مفصل ساکروایلیاک (حاشیه برتر شکاف بزرگتر سیاتیک)، رباط قدامی ساکروایلیاک و گاهی اوقات سطح قدامی رباط خاجی-غده‌ای از طریق شکاف بزرگ‌تر سیاتیک عبور می‌کند و به تروکانتر بزرگ استخوان ران وارد می‌شود.

PM از نظر عملکردی با چرخش خارجی، ربودن و گسترش جزئی مفصل ران ارتباط دارد. عصب سیاتیک به طور کلی از لگن زیر شکم ماهیچه خارج می‌‍شود، هر چند ممکن است تغییرات مادرزادی زیادی وجود داشته باشد.

روابط بین PM و عصب سیاتیک توسط بیتون و آنسون با استفاده از یک سیستم طبقه بندی شش طبقه طبقه بندی شده است. یک رابطه غیر عادی بین نوع “B” تا نوع “F” برچسب گذاری می‌شود زیرا نوع “A” رابطه عادی بین PM و عصب سیاتیک دارد.

مشکل این است که سندرم پیریفورمیس اغلب با سیاتیک اشتباه می‌شود در حالی که هر دو حالت با عملکرد عصب سیاتیک تداخل دارند، سیاتیک ناشی از اختلال عملکرد ستون فقرات مانند فتق دیسک یا تنگی نخاع است. از طرف دیگر سندرم پیریفورمیس زمانی رخ می‌دهد که ماهیچه پیریفورمیس واقع در عمق باسن، عصب سیاتیک را فشرده می‌کند.

درک پزشک از ساختار و عملکرد عصب سیاتیک و ارتباط آن با ماهیچه پیریفورمیس برای تشخیص بین سیاتیک واقعی یا دیسکوژنیک و سندرم پیریفورمیس کلیدی است.

عصب سیاتیک چیست؟

عصب سیاتیک در نزدیکی ستون فقرات سرچشمه می‌گیرد، جایی که ریشه‌های عصبی در مهره‌های L4 ، L5 ، S1 ، S2 و S3 از دهانه استخوانی ستون فقرات خارج شده و به یک عصب بزرگ وصل شده و از قوس استخوانی به نام سیاتیک خارج می‌شود. بریدگی عصب سیاتیک از طریق لگن حرکت می‌کند و در حالی که از لگن عبور می‌کند از زیر سطح جلویی ماهیچه پیریفورمیس عبور می‌کند.

سپس قبل از پایین آمدن از هر پا به دو شاخه تقسیم می‌شود و در پشت زانو منشعب می‌شود تا به اعصاب تیبیا و پرونئال تقسیم شود که هر دو قسمت پایینی ساق پا را تامین می‌کنند. عصب‌های سوراال از عصب‌های تیبیا و پرونئال منشعب می‌شوند و در پا خاتمه می‌یابند.

عصب سیاتیک مسئول خم شدن زانو، تکان دادن ران‌ها، خم شدن و کشیدن مچ پا و انگشتان پا است. همچنین باعث ایجاد حس در پشت ران، کل ساق پا، مچ پا و کف پا می‌شود.

پیریفورمیس آن چیست؟

 ماهیچه پیریفورمیس از قسمت جلوی استخوان خاجی در نزدیکی کپسول مفصل ساکروایلیاک سرچشمه می‌گیرد و به یک دستگیره استخوانی در استخوان ران در بیرونی‌ترین قسمت لگن متصل می‌شود.

پیریفورمیس به خارج از ران کمک می‌کند تا ران را بچرخاند و همچنین  برای دور زدن ران و بیرون آوردن ران به یک طرف کمک می‌کند مانند بالا آوردن زانو و بیرون آوردن پای خود هنگام بیرون آمدن از صندلی ماشین. همچنین در هنگام راه رفتن، دویدن و ایستادن ثبات ایجاد می‌کند.

معمولاً عصب سیاتیک قبل از ادامه در قسمت پشت ران، مستقیماً از زیر پیریفورمیس عبور می‌کند. اما برای برخی، عصب سیاتیک مستقیماً از طریق پیریفورمیس عبور می‌کند و چنین افرادی را مستعد ابتلا به سندرم پیریفورمیس می‌کند که ممکن است به عنوان سیاتیک پیریفورمیس (در مقابل سیاتیک واقعی یا دیسکوژنیک) نیز شناخته شود.

علائم و تشخیص سندرم پیریفورمیس

هیچ تست تشخیصی ساده‌ای برای سندرم پیریفورمیس وجود ندارد که باعث تحریک عصب سیاتیک شود. این بیماری در درجه اول بر اساس علائم بیمار و معاینه فیزیکی و پس از حذف سایر علل احتمالی درد بیمار تشخیص داده می‌شود.

علائم سندرم پیریفورمیس

بیشتر اوقات بیماران حساسیت حاد در ناحیه باسن و درد سیاتیک را در پشت ران، ساق پا و پا توصیف می‌کنند. علائم سندرم پیریفورمیس معمولی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• درد کسل کننده در باسن
• درد در ناحیه پشت ران، ساق پا و پا (سیاتیک)
• درد هنگام بالا رفتن از پله‌ها یا شیب‌ها
• افزایش درد پس از نشستن طولانی مدت
• کاهش دامنه حرکتی مفصل ران

علائم سندرم پیریفورمیس اغلب پس از نشستن طولانی مدت، راه رفتن یا دویدن بدتر می‌شود و ممکن است بعد از خوابیدن به پشت احساس بهتری پیدا کنید.

تشخیص سندرم پیریفورمیس

تشخیص سندرم پیریفورمیس بر اساس مرور سابقه پزشکی بیمار، معاینه فیزیکی و احتمالاً آزمایش‌های تشخیصی است.

سندرم پیریفورمیس اغلب تشخیصی است که از طریق رد سایر شرایط احتمالی که ممکن است باعث علائم بیمار شوند، مانند فتق دیسک کمر یا اختلال عملکرد مفصل ساکروایلیاک انجام می‌شود.

معاینه فیزیکی

معاینه فیزیکی شامل بررسی مفصل ران و پاها خواهد بود تا ببیند آیا حرکت باعث افزایش کمردرد یا درد اندام تحتانی (درد سیاتیک) می‌‎شود. به طور معمول حرکت ران باعث ایجاد دوباره درد می‌شود. این آزمایش همچنین سایر علل احتمالی درد سیاتیک مانند آزمایش حساسیت موضعی و قدرت عضلانی را شناسایی یا رد می‌کند.

سابقه پزشکی

سابقه پزشکی شامل بررسی عمیق علائم بیمار است، از جمله اینکه چه موقعیت‌ها یا فعالیت‌هایی علائم را بهتر یا بدتر می‌کند، مدت زمانی که علائم وجود داشته است، اگر به تدریج شروع شده یا پس از آسیب شروع شده است  و چه درمان‌هایی انجام شده است.و همچنین شامل مرور شرایطی است که ممکن است در خانواده بیمار وجود داشته باشد مانند آرتروز.

آزمایشات تشخیصی

اشعه ایکس و سایر مطالعات تصویربرداری ستون فقرات نمی‌توانند تشخیص دهند که آیا عصب سیاتیک در عضله پیریفورمیس تحریک شده است یا خیر. با این حال، آزمایش‌های تشخیصی (مانند اشعه ایکس، MRI و آزمایش‌های هدایت عصبی) ممکن است برای حذف سایر شرایطی که می‌توانند علائم مشابه سندرم پیریفورمیس را ایجاد کنند، انجام شود.

تزریق داروی بی‌حسی با یا بدون استروئیدها ممکن است به تأیید اینکه عضله پیریفورمیس منبع علائم است کمک کند.

علل سندرم پیریفورمیس

علل دقیق سندرم پیریفورمیس ناشناخته است. علل مشکوک عبارتند از:

• اسپاسم عضلانی در عضله پیریفورمیس یا به دلیل تحریک در خود عضله پیریفورمیس یا تحریک ساختار مجاور مانند مفصل ساکروایلیاک یا لگن
• سفت شدن ماهیچه در پاسخ به آسیب یا اسپاسم
• تورم ماهیچه پیریفورمیس به دلیل آسیب یا اسپاسم
• خونریزی در ناحیه ماهیچه پیریفورمیس.

هر یک یا ترکیبی از مشکلات فوق می‌تواند بر عضله پیریفوریس (ایجاد کننده درد باسن) تأثیر بگذارد و ممکن است در عصب سیاتیک مجاور باعث (ایجاد درد، سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی در پشت ران، ساق پا یا پا)شود.

فیزیوتراپی و کشش عضلانی پیریفورمیس

تقریباً هر رویکرد درمانی سندرم پیریفورمیس شامل تمرکز بر کشش دقیق و تدریجی ماهیچه پیریفورمیس خواهد بود.

کشش سندرم پیریفورمیس

تعدادی از تمرینات کششی برای پیریفورمیس، همسترینگ و کشنده‌های مفصل ران ممکن است به کاهش علائم دردناک در امتداد عصب سیاتیک و بازگشت دامنه حرکتی بیمار کمک کند.

کشش پیریفورمیس

روش‌های مختلفی برای کشش عضله پیریفورمیس فرد وجود دارد. دو روش ساده عبارتند از:

• به پشت دراز بکشید و هر دو پا را روی زمین قرار دهید و هر دو زانو را خم کنید. زانوی راست را تا سینه بکشید، زانو را با دست چپ بگیرید و آن را به سمت شانه چپ بکشید و کشش را نگه دارید. برای هر طرف تکرار کنید.
• به پشت دراز بکشید و هر دو پا را روی زمین قرار دهید و هر دو زانو را خم کنید. مچ پای راست را روی زانوی پای چپ قرار دهید. ران چپ را به سمت قفسه سینه بکشید و کشش را نگه دارید. برای هر طرف تکرار کنید.

هر کشش پیریفورمیس باید 5 ثانیه برای شروع نگه داشته شود و به تدریج به مدت 30 ثانیه افزایش یابد و هر روز سه بار تکرار شود.

همسترینگ کشش

کشش عضلات همسترینگ (عضله بزرگ در پشت هر ران) برای تسکین هر نوع درد سیاتیک مهم است. روش‌های مختلفی برای کشش همسترینگ وجود دارد:

• دو صندلی رو به روی هم قرار دهید. روی یک صندلی بنشینید و پاشنه یک پا را روی صندلی دیگر قرار دهید. به جلو خم شوید، در ناحیه لگن خم شوید تا کششی ملایم در پشت ران احساس شود و کشش را نگه دارید.
• به پشت دراز بکشید و هر دو پا را صاف کنید. یک پا را به سمت بالا بکشید و با نگه داشتن حوله‌ای که در پشت پا پیچیده اید، پا را صاف کنید تا کششی خفیف در پشت ران احساس شود.

دوباره سعی کنید هر کشش را به مدت 30 ثانیه نگه دارید و هر روز سه بار این کار را تکرار کنید.

درمان فیزیکی برای سندرم پیریفورمیس

علاوه بر حرکات کششی اساسی، یک برنامه فیزیوتراپی و ورزش جامع می‌تواند برای وضعیت فردی هر بیمار تهیه شود.

تمرینات دامنه حرکتی

 دکتر فیزیوتراپی،  واجد شرایط بهداشتی می‌توانند یک برنامه سفارشی از حرکات کششی و حرکتی برای کمک به کشش ماهیچه و کاهش اسپاسم ایجاد کنند.

ماساژ عمیق

تصور می‌شود که ماساژ درمانی عمیق (رهاسازی دستی) توسط یک متخصص واجد شرایط با افزایش جریان خون در ناحیه و کاهش اسپاسم عضلانی باعث بهبودی می‌شود.

درمان سندرم پیریفورمیس

بسته به شدت درد سیاتیک بیمار و سایر علائم ممکن است تعدادی از گزینه‌های درمانی توسط متخصص مراقبت‌های بهداشتی توصیه شود. یک رویکرد جامع برای مدیریت سندرم پیریفورمیس ممکن است شامل ترکیبی از درمان‌های غیر جراحی زیر باشد:

درمان یخ و گرما برای سندرم پیریفورمیس

یک راه ساده برای کمک به رفع ناراحتی در خانه این است که از کمپرس سرد یا پد گرم کننده روی پوست روی ناحیه دردناک استفاده کنید.

بسته‌های یخ و ماساژ یخ

در شروع درد، در حالت راحت روی شکم دراز بکشید و یک کیسه یخ را روی ناحیه دردناک به مدت تقریباً 20 دقیقه قرار دهید. در صورت نیاز هر 2 تا 4 ساعت تکرار کنید.

ترکیب ماساژ ملایم با یخ ممکن است مفیدتر باشد. روی شکم دراز بکشید و از فردی بخواهید که با یک تکه یخ بزرگ ناحیه دردناک را به آرامی ماساژ دهد. اگر یخ مستقیماً روی پوست قرار می‌گیرد (به جای بسته سرد)، آن را به 8 تا 10 دقیقه محدود کنید تا از یخ سوزی جلوگیری شود. اگر معمولاً فعالیت‌های خاصی با افزایش درد همراه است ، بهتر است بلافاصله بعد از فعالیت از یخ استفاده کنید.

گرما درمانی

برخی افراد تعویض سرما و گرما را مفید می‌دانند. در صورت استفاده از پد گرمکن، روی شکم دراز بکشید و پد گرم‌ کننده را تا 20 دقیقه روی ناحیه دردناک قرار دهید. حتماً از خوابیدن روی پد گرمکن اجتناب کنید، زیرا ممکن است منجر به سوختگی پوست شود.

داروها برای درد سیاتیک

از آنجا که بیشتر قسمت‌های درد شامل نوعی التهاب است، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن ممکن است به کاهش التهاب در ناحیه آسیب دیده کمک کند.

استروئیدهای پیریفورمیس

برای درد شدید سیاتیک ناشی از سندرم پیریفورمیس، تزریق ممکن است بخشی از درمان باشد.

تزریق پیریفورمیس

بی‌حسی موضعی و کورتیکواستروئید ممکن است مستقیماً به عضله پیریفورمیس تزریق شود تا به کاهش اسپاسم و درد کمک کند. هدف از تزریق معمولاً کاهش درد حاد است تا پیشرفت در فیزیوتراپی امکان پذیر شود.

تزریق بوتاکس

برای اسپاسم پیریفورمیس مداوم که در برابر درمان با تزریق بی‌حسی/کورتیکواستروئید مقاوم است، تزریق سم بوتولینوم (به عنوان مثال بوتاکس)، یک عامل تضعیف کننده عضلات که ممکن است مفید باشد. هدف از تزریق کمک به شل شدن ماهیچه و کاهش فشار بر عصب سیاتیک است.

هدف از هر دو تزریق این است که به بیمار در انجام حرکات کششی و فیزیوتراپی کمک کنید، به طوری که وقتی اثر تزریق بیشتر شد، عضله کشیده و آرام می‌ماند.