گرما درمانی استفاده از گرما برای درمان علائم شدید یا مزمن درد، به ویژه در موارد مرتبط با تنش عضلانی یا اسپاسم است. گرما درمانی همچنین یک درمان رایج برای آرتروز، بورسیت، تاندونیت، درد کمر، درد شانه و انواع دیگر درد مفاصل است. اعمال حرارت باعث افزایش ارتعاش مولکولی و سرعت متابولیک سلولی می‌شود. این شکل از درمان به دو دسته روشهای گرمایش سطحی و گرمایش عمقی تقسیم می‌شود. دما از ۱۵۰ تا ۱۷۰ درجه فارنهایت (۴۱ درجه سانتی گراد تا ۷۷ درجه سانتی گراد) متغیر است. گرما درمانی روش درمانی موثر برای کاهش درد است که عوارض جانبی برای بیمار به دنبال ندارد.
جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره روشهای درمانی و مشاوره با متخصصین ما یا رزرو نوبت می‌توانید با شماره‌های ۰۲۱۲۶۷۲۲۰۰۳ و ۰۲۱۲۶۷۲۲۰۰۴ تماس حاصل فرمایید.
مزایای گرما درمانی
سرما درمانی با انقباض عروق خونی در بافت‌های موضعی به کاهش تورم و شل شدن عضلات اسکلتی کمک میکند در حالی که گرما درمانی با اتساع عروق خونی، تورم را کاهش داده و باعث افزایش دمای بافت، کاهش درد و در پی آن تسهیل روند بهبودی می‌شود.
گرما درمانی باعث گسترش عروق خونی شده و جریان خون به پوست را افزایش می‌دهد. این حرارت باعث شل شدن عضلات سطحی شده و اسپاسم عضلات را کاهش می‌دهد و از این طریق از سفتی و انعطاف ناپذیری مفاصل می‌کاهد. پژوهش‌ها ثابت کرده‌اند که گرما درمانی میتواند گیرنده‌های درد را نیز مسدود کند.
به نظر می رسد حرارت مرطوب نسبت به حرارت خشک در معالجه موثرتر باشد. زیرا رطوبت اجازه می‌دهد گرما عمیق‌تر به عضله نفوذ کند. برای تسکین درد اغلب از حرارت درمانی همراه با سایر روشهای فیزیوتراپی استفاده می‌شود.
کاربرد گرما درمانی
میتوان از گرما درمانی برای درمان برخی شرایط دردناک استفاده کرد. این شرایط عبارتند از :
اسپاسم عضلانی (مزمن). در علم پزشکی به تنش مداوم و اغلب دردناک در عضله یا گروهی از عضلات که به طور داوطلبانه آزاد نمی شوند اسپاسم می‌گویند. گرمادرمانی روشی موثر برای اسپاسم عضلات کمر و گردن به دلیل آسیب ستون فقرات در اثر حادثه، فشار کار و دیسک میباشد.
- آرتروز. آرتریت یک بیماری التهابی است که مفصل را درگیر میکند. برای انواع آرتروز با شرایط التهابی حاد یا مزمن مفصل مانند استئوآرتریت، آرتریت روماتوئید ، آرتروز در جوانی و نقرس، گرما درمانی شیوهای کاملا درمانی، موثر و بدون عارضه است
- منابع کمردرد : کمردرد در سنین و افراد مختلف میتواند دلایل زیادی داشته باشد. از شایعترین علت کمردرد دیسک فتق ،آسیب عصب سیاتیک و ضربه به کمر است. گرمادرمانی با افزایش گردش خون در بدن به کاهش درد و اسپاسم کمر و یا حتی کاهش کمردرد بارداری کمک بسیاری میکند.
- دردهای عضلانی در گردن. تعداد زیادی از افراد از گردن درد به علت بیماری دیسک گردن، نشستن طولانی مدت پشت میزهای کاری و آسیب مهره رنج می‌برند. امروزه متخصصین فیزیوتراپی علاوه بر حرکات اصلاحی از روش گرمادرمانی طی چند جلسه برای کاهش درد گردن نیز استفاده می‌کنند.
- درد شانه مانند آسیب های روتاتور کاف. تاندون روتاتور کاف از مهمترین اجزای شانه میباشد که در صورت آسیب، فرد احساس درد و ناتوانی در انجام کارهای روزمره میکند. مدالیته‌های گرمادرمانی تا حدود زیادی برای این دسته از بیماران مفید است. از دیگر مزایای گرمادرمانی شانه میتوان به تاندونیت(التهاب تاندون)،بورسیت و یا شکستگی استخوان شانه اشاره کرد.
- درد پا و لگن. محققان دریافته اند که گرمای خارجی اعمال شده مانند بطری های آب گرم می تواند با مسدود کردن گیرنده های درد، حتی دردهای عمیق داخلی را تا یک ساعت تسکین دهد.
- سایر اختلالات درد مزمن از جمله لوپوس و سندرم درد میوفاشیال. لوپوس یک بیماری خود ایمنی مزمن است که میتواند باعث درد مفاصل و التهاب (آرتروز)، سفتی، حساسیت در بافت های نرم ، خستگی عمومی و اختلالات خواب شود. روش گرمادرمانی در کم کردن این علائم نقش برجسته‌ای دارد.
انواع روشهای گرما درمانی در فیزیوتراپی
در زیر چندین روش برای گرما درمانی بدن آورده شده است. این روش‌ها شامل پدهای حرارتی و موارد زیر می‌باشند:
کرم‌ها و پمادهای حرارتی
این داروهای بدون نسخه محبوب می‌توانند باعث رهایی از درد جزئی در عضلات شوند. با این حال این روش درمانی موضعی به عمق چندانی از بافت عضلانی نفوذ نمی‌کند و باعث می‌شود در درمان دردهای شدیدتر و جدی‌تر تاثیر کمتری داشته باشند.
کمپرس‌های گرم و پک‌های حرارتی
بسته‌های حرارتی مرطوب از ژل سیلیکا ساخته شده‌اند و یکی از روشهای اعمال حرارت سطحی محسوب می‌شوند. پک‌های حرارتی نسبتاً مناسب هستند و در هیدرو کلاتور نگهداری می‌شوند. پک‌های حرارتی بزرگتر باید برای نواحی مانند بخش پایینی کمر یا عضلات چهارسرران استفاده شوند؛ در حالی که پک‌های حرارتی کوچکتر و درازتر را میتوان برای ناحیه گردن استفاده کرد. دما باید از ۱۴۵ تا ۱۷۰ درجه فارنهایت باشد. باید به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه از این بسته‌ها استفاده کرد و آنها را در یک پارچه قرار داد تا از سوختگی جلوگیری شود. ممکن است به چند حوله اضافه احتیاج داشته باشید. بیمار باید سعی کند از دراز کشیدن روی بسته حرارتی خودداری کند و در وضعیت راحتی قرار بگیرد.
پک‌های حرارتی، کیسه‌های پارچه‌ای گرم با پوشش پارچه‌ای و هسته ژل سیلیکا هستند که باعث تسکین درد در تنه بیمار، ستون فقرات یا دست‌ها و پاهای او می‌شوند. از پک‌های حرارتی همچنین برای درمان اسپاسم عضلانی و التهابات تاندونیت و بورسیت استفاده می‌شود. انواع مختلف این نوع از درمان شامل بطری‌های آب گرم، کمپرس گرم و مرطوب و پدهای گرمایشی الکتریکی می‌شود.
درمان التراسوند
اولتراسوند روشی برای استفاده از گرما در بافت‌های عمیق بدن با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا میباشد. در حین این درمان ابتدا سطح بخش خاصی از بدن که باید تحت درمان قرار بگیرد با ژل انتقال، روغن یا آب پوشانده می‌شود. سپس انرژی حاصل از کریستال کوارتز، از یک اعمال کننده از طریق ژل عبور میکند و باعث رسیدن حرارت عمیق به بافت‌های نرم و استخوان‌ها می‌شود. این نوع از درمان، جریان خون و متابولیسم بافت‌ها را افزایش داده و آستانه درد بیمار را بالا می‌برد.
اولتراسوند شکلی از انرژی آکوستیک است که به دلیل تاثیرات حرارتی و غیر حرارتی از آن استفاده می‌شود. برای رساندن این امواج صوتی، ابزاری با صفحه فلزی وجود دارد که حاوی کریستال‌های کوآرتز در داخل آن است و با تغییر مکانیکی، یک خروجی الکتریکی در آن ایجاد شده است. از درمان اولتراسوند برای تحریک ترمیم آسیب‌های بافت نرم و تسکین درد استفاده می‌شود.
برای ایجاد تاثیر حرارتی باید انرژی جذب شود. برخلاف یک بسته حرارتی که فقط تا عمق ۲ سانتی متر از بدن را گرم میکند، در این روش درمانی افراد به نفوذ عمیق گرما در بدن با عمق نفوذ مطلوب ۳ تا ۵ سانتیمتر دست پیدا می‌کنند. تاثیرات غیر حرارتی این نوع از درمان شامل میکرو ماساژ (حرکت میکروسکوپی در مایعات و بافت‌ها است) که میتواند منجر به افزایش نفوذپذیری غشاها و عروق شریانی و انقباضات شود. محدودیت‌های اولتراسوند حرارتی و غیر حرارتی نسبتا متفاوت است اما باید اقدامات احتیاطی یکسان را برای آنها در پیش گرفت. برای احتیاط از استفاده از اولتراسوند حرارتی و غیر حرارتی در موارد زیر اجتناب کنید:
- نواحی که دچار کاهش حساسیت و گردش خون شده‌اند
- چشم‌ها مری نواحی دستگاه تولید مثل
- استفاده در دوران بارداری
- استفاده در بیماران سرطانی
- استفاده از افرادی که دارای ضربان‌ساز قلب هستند
هنگام استفاده از درمان التراسوند باید از ژل انتقال استفاده شود تا هدایت گرمایی بهتری صورت بگیرد. بهتر است از یک الگوی دایره‌ای کوچک در حین نگه داشتن دسته التراساند در تماس مداوم با ناحیه تحت درمان استفاده شود. این امر باعث می‌شود تاثیرات اتصال بالا حفظ شود که اجازه می‌دهد بیمار بیشترین مزایا را دریافت کند.
همچنین در صورتی که نواحی تحت درمان شکل نامنظمی داشته باشد یا صفحه دستگاه برای انطباق با ناحیه تحت درمان بسیار بزرگ باشد؛ میتوان از آب برای انتقال امواج التراسوند استفاده کرد. در این صورت بیمار میتواند ناحیه تحت درمان را در یک ظرف آب قرار دهد در حالی که درمانگر صفحه انتقال انرژی را دقیقا زیر سطح آب و ۲ اینچ بالای ناحیه تحت درمان قرار می‌دهد. نکته مهمی که باید در نظر داشته باشید این است که ۶۰ درصد از شدت اولتراسوند در انتقال از طریق آب از بین می‌رود. بنابراین برای همساز شدن با این وضعیت باید میزان شدت اولتراسوند را افزایش داد.
هنگام روشن کردن دستگاه اولتراسوند، صفحه دستگاه باید در تماس با ژل یا آب باشد. این امر به جلوگیری از خرد شدن کریستال‌های داخل سر دستگاه کمک میکند.
دیاترمی
در این روش درمانی از مایکروویوها یا امواج کوتاه استفاده می‌شود که به شکل انتخابی توسط بافت‌هایی که حاوی آب زیادی هستند، جذب می‌شوند. مایکروویو تراپی به ویژه در بیمارانی که دچار رگ به رگ شدگی، کشش، دیسک فتق، پارگی عضلات چرخاننده یا آرتریت مفاصل هستند مفید است. درمان با امواج کوتاه اغلب برای درمان درد بخش پایینی کمر ، تنوسینوویت (التهاب غلاف تاندون) و استئوآرتریت زانو استفاده می‌شود.
برخی از اشکال درمان الکتریکی نیز اثر حرارتی به بیمار می‌رسانند. بسیاری از افراد از اشکال مختلف گرما درمانی در خانه برای معالجه مشکلات جزئی استفاده می‌کنند. به عنوان مثال درمان‌های حرارتی خانگی به شکل کمپرس آب گرم روی گرفتگی گردن استفاده می‌شوند.
نکات و اخطارها
معمولاً طی چند روز اول پس از آسیب نباید از روشهای حرارتی درمانی استفاده شود؛ زیرا جریان خون را افزایش داده و تورم را بدتر می‌کنند. درمان‌های حرارتی برای برخی از افراد و شرایط پزشکی نامناسب است. به عنوان مثال افرادی که دچار اختلال در احساس هستند (مانند نوروپاتی ناشی از دیابت) در معرض خطر سوختگی ناشی از استفاده بیش از حد گرما درمانی قرار دارند.
از گرما درمانی نباید روی بافت هایی که تحت درمان با اشعه قرار گرفته‌اند یا روی بافت‌هایی که مستقیماً در محل سرطان هستند، استفاده شود.
