درد سياتيک که تحت عنوان راديکولوپاتي کمر نيز شناخته مي‌شود، دردی است که در امتداد عصب سياتيک شما ايجاد مي‌شود. اين درد از قسمت پشت لگن خاصره تا پشت ران پاها کشيده مي‌شود. عصب سياتيک، اولين و مهم‌ترين عصب در قسمت پای شما و بزرگترين عصب در تمام بدن است.

کلینیک فیزیوتراپی پیشرفته شمیم در طی سالهای گذشته، موفقیتهای چشمگیری در زمینه درد درمان سیاتیک کمر و بازیابی قوای حرکتی به دست آورده است. سیاتیک گاهی اوقات درد سادهای نیست که شما بخواهید آن را درمان کنید و امیدوار باشید که برای همیشه برطرف شود. درد سیاتیک را اما میتوان به طور بسیار موفقیت آمیزی از ظهر طریق روشهای درمان استئوپاتی درمان کرد.طی مراحل درمان سیاتیک ما با تشخیص علت دقیق درد شما، از روش استئوپاتی مناسب برای تسکین درد در ناحیه ران پا و پایین کمر استفاده میکنیم . 

علت‌های درد سیاتیک

معمولاً علت درد سیاتیک بخاطر فتق یکی از دیسک‌های ستون مهره‌ها و اعمال فشار ناشی از آن بر روی عصب سیاتیک است.

عوامل دیگری که می‌تواند باعث فشار بر روی عصب سیاتیک کمر شما گردد، عبارت است از:

• چاقی
• وضعیت نامناسب بدن هنگام نشستن یا راه رفتن
• تومور
• ورم چرکین
• لخته خونی
• تمایل بدن به سمت عقب هنگام نشستن
•  هر نوع بیماری‌ و اختلال مربوط به عصب

در برخی از موارد هم علت واقعی درد سیاتیک کمر را نمی‌توان تشخیص داد.

علائم

در اینجا به برخی از شایع‌ترین علائم درد عصب سیاتیک اشاره می‌شود. اما به خاطر داشته باشید که ممکن است این درد باعث علائم متفاوت دیگری در شما شود. علائم شایع درد سیاتیک عبارت است از:

•  درد پایین کمر که به سمت پایین به باسن یا پشت یکی از پاها کشیده می‌شود.
• دردی که پشت باسن تا پایین پا امتداد می‌یابد.
•  بی حسی و کرخ شدن (در حالت شدید)
•  ضعف زیاد (در حالت شدید)

علائم درد سیاتیک ممکن است با علائم سایر بیماری‌ها مشابهت داشته باشد. بنابراین برای تشخیص درد سیاتیک همیشه از دکتر فیزیوتراپی مراقبت‌های اولیه خود کمک بگیرید.

تشخیص 

طی مراحل تشخیص و درمان سیاتیک علاوه بر بررسی کامل سوابق پزشکی و انجام معاینات فیزیکی، روش‌های تشخیصی دیگری که برای تشخیص درد سیاتیک مورد استفاده قرار می‌گیرد، عبارت است از:

•  اشعه ایکس. در این روش با استفاده از پرتوهای نامرئی انرژی الکترومغناطیسی، تصاویری از بافت‌های داخلی بدن، استخوان‌ها و اندام‌ها بر روی فیلم تهیه می‌شود.
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI). در این روش با استفاده از ترکیب مگنت‌های بزرگ، فرکانس‌های رادیویی و یک دستگاه کامپیوتر، تصاویر دقیق و حاوی جزئیات از اندام‌ها و ساختارهای داخلی بدن تهیه می‌شوند.

•  الکترومایوگرافی و بررسی هدایت عصبی (EMG و NCS). این‌ها دو روش تشخیصی هستند که همراه با یکدیگر برای ثبت و تحلیل امواج الکتریکی در ماهیچه‌های بدن شما مورد استفاده قرار می‌گیرند. در روش درمان سیاتیک با الکتروتراپی ، سوزن‌های باریکی در داخل عضله شما قرار داده می‌شود تا فعالیت الکتریکی عضله را ثبت کند. روش NCS غالباً همراه با EMG و به منظور تعیین عملکرد سالم و طبیعی یک عصب مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش الکترودهایی در نقاط مختلف در امتداد مسیر عصب قرار داده می‌شود. سپس با تحریک عصب در نقاط مختلف، دکتر می‌تواند محل خاص آسیب دیدگی در طول عصب را مشخص کند.

عوارض ناشی از درد سیاتیک

درد سياتيک به خاطر فشار وارد بر عصب در ناحيه ستون فقرات ايجاد مي‌شود، بنابراين اگر اين فشار کاهش داده نشود، ممکن است عوارض ديگري هم در نتيجه آن ايجاد شود، مانند:

• افزايش درد
• لغزش يا فتق ديسک 

واژه‌ی اسپوندیلولیستزی یا سرخوردگی مهره‌ی کمر، به لغزش رو به جلو (anterolisthesis) یا رو به عقب (posterolisthesis) یکی از مهره‌های کمر برروی مهره‌ی زیرین اطلاق می‌شود. آرتروز کمر و سرخوردگی مهره‌ی کمر و لغزش مهره کمر مشکلاتی هستند که بر روی مفاصلی که مهره‌های کمر را در یک ردیف قرار می‌دهند، تأثیر می‌گذارند. آرتروز کمر در اثر ضعف و یا فشار ناشی از شکستگی مهره ها در ناحیه بین مهره ها ایجاد می شود. این ضعف می‌تواند باعث لغزش رو به جلوی استخوان‌ها از حالت طبیعی شود که سرخوردگی مهره‌ی کمر نامیده می‌شود.

•  از دست دادن حس يا ضعف رفتن ساق پا
•  اختلال در کنترل ادرار يا مدفوع
•  آسيب ديدگي دائمي عصب

نکات کليدی

بيشترين شيوع درد سياتيک در افرادی که در سنين بین 30 تا 50 سال هستند، ديده مي‌شود.

•  سياتيک دردي است که در امتداد عصب سياتيک شکل مي‌گيرد و به سمت پايين به باسن و پشت ران پا کشيده مي‌شود.
•  معمولاً به دليل فتق يکي از ديسک‌هاي ستون فقرات است که بر روي عصب سياتيک فشار وارد مي‌کند.
•  درد سياتيک معمولاً با استراحت کردن و گذشت زمان به خودي خود برطرف مي‌شود.
•  علائم درد سياتيک ممکن است مشابه با بيماري‌هاي و ناراحتي‌هاي ديگر باشد. بنابراين براي تشخيص آن بايد به دکتر فیزیوتراپی مراجعه کنيد.

درمان

 تمرکز اصلي و مهمترین هدف ما، یافتن علت بروز درد سیاتیک و تعیین روش درمانی مناسب برای رفع این مشکل است. در واقع ما باید تعیین کنیم که بهترین راه برای آنکه عامل اصلی ایجاد درد سیاتیک و فشار وارد بر سیستم عصبی برطرف شود، کدام است. نه اینکه فقط علائم این عارضه را رفع کنیم، بلکه کاری کنیم که عملکرد بدن و سیستم عصبی به همان شکلی باشد که باید باشد.

درمان سیاتیک با فیزیوتراپی

هدف روش‌های درمانی غیر جراحی آن است که درد سیاتیک و هر گونه علائم نورولوژیکی مرتبط با آن را که در نتیجه وارد آمدن فشار بر ریشه عصب ایجاد شده است، برطرف کند. برای درمان درد سیاتیک گزینه‌های متنوع و متعددی وجود دارد. معمولاً یک یا چند مورد از درمان‌هایی که در ادامه به تشریح آنها می‌پردازیم، همراه با حرکات ورزشی مخصوص برای رفع درد سیاتیک تجویز می‌شود. این روش‌ها عبارتند از:

گرما و سرما

در موارد بروز سیاتیک حاد، بسته‌های گرم کننده‌ و یا بسته‌های سرد کننده حاوی یخ وجود دارد که می‌توان برای تسکین درد پا، مخصوصاً در مراحل اولیه بروز سیاتیک از آن استفاده کرد. معمولاً یخ یا گرما به مدت حدود 20 دقیقه در محل دردناک گذاشته می‌شود و این کار هر دو ساعت یک بار تکرار می‌شود. اغلب افراد ابتدا بسته یخ را استفاده می‌کنند، اما در برخی افراد هم استفاده از گرما باعث تسکین بیشتر درد می‌شود. به هر حال هر کدام از این دو را می‌توان استفاده کرد. بهتر است بسته یخ همراه با یک پارچه یا حوله استفاده شود تا از سوختگی پوست به خاطر یخ زدن آن جلوگیری شود.

داروهای مسکن

داروهای مسکن بدون نسخه یا تجویزی اغلب تأثیر خوبی در کاهش یا برطرف کردن درد سیاتیک دارند. داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (مانند ایبوپروفن، ناپروکسن و بازدارنده‌های COX-2) یا استروئیدهای خوراکی هم می‌توانند در کاهش التهاب که معمولاً یکی از عوامل ایجاد کننده درد است، مؤثر باشد.

شاک ویو تراپی

روش شاک ویو از نوع  فوکوس معمولاً برای قسمت‌هایی از بدن که با روش‌های ماهیچه‌ای – عصبی نمی‌توان به طور مؤثری آن را تحت تأثیر قرار داد، استفاده می‌شود و در درمان این نوع از درد سیاتیک 100% موفق عمل می‌کند.

 درمان مغناطیسی

در این روش از یک محرک مغناطیسی برای کمک به تسکین ادم حاد (ورم) در اطراف دیسک‌های بین مهره‌های ستون فقرات و ریشه‌های عصب سیاتیک استفاده می‌شود. امواج مغناطیسی تنها روش جدیدی است که می‌تواند همانند MRI به درون استخوان نفوذ کند و به نقاط عمقی در ناحیه ستون مهره‌ها برسد.

تحریک عصب

روش TENS یا تحریک عصب با امواج الکتریکی عبور کننده از پوست، روشی است که اصول آن شبیه به تب سوزنی است. این روش به مغز کمک می‌کند تا بر عمل ماساژ و محرک الکتریکی حاصل از ولتاژ پایین تولید شده توسط دستگاه متمرکز شود و در نتیجه، درد کاهش پیدا می‌کند.

لیزر درمانی با شدت پایین

این روش برای کاهش التهاب در بافت‌های اطراف عصب سیاتیک و التهاب ماهیچه گلابی شکل بسیار مؤثر است و منجر به کاهش فشار وارد بر عصب سیاتیک و تسکین درد می‌شود.

 روش کایروپرکتیک (درمان دستی)

در این روش شکل ستون مهره‌ها با حرکات دستی که توسط  دکتر انجام می‌گیرد، اصلاح می‌شود. در این روش تمرکز اصلی بر هم ردیف کردن مهره‌های ستون فقرات و اصلاح معایبی است که می‌تواند عامل بروز درد سیاتیک باشد.

طب سوزنی

اصول این روش مبتنی بر فلسفه دستیابی به سلامتی و حفظ آن از طریق جریان آزاد انرژی از مسیرهای خاصی در بدن است. در این روش سوزن‌هایی به نازکی قطر یک مو (که معمولاً احساس نمی‌شوند) به داخل پوست در اطراف موضع دردناک وارد می‌شوند.

قابلیت طب سوزنی در درمان کمر درد به اثبات رسیده است و بنابراین می‌تواند در تسکین رگ سیاتیک نیز مؤثر باشد.

 ماساژ درمانی

قابلیت بعضی از انواع روش‌های ماساژ درمانی در تسکین درد کمر به اثبات رسیده است. مهم‌ترین اثرات حاصل از ماساژ درمانی شامل افزایش جریان خون، راحت شدن (ریلکسیشن) عضلات و آزاد شدن هورمون اندورفین (مسکن طبیعی بدن) می‌باشد.

کشش ستون فقرات

کشيدن ستون فقرات در درمان درد سياتيک بسيار مؤثر است. اين روش تحت عنوان خلاص کردن فشار از ستون فقرات يا آزاد کردن ستون فقرات نيز شناخته مي‌شود. در اين روش يک نيروي قوي (کششی) در امتداد محور ستون فقرات بر روی آن وارد مي‌شود. اين کشش باعث برطرف شدن فشار وارد بر ديسک‌هاي بين مهره‌اي مي‌شود. به طور کلي متخصصان بر اين عقيده‌اند که خلاص کردن فشار از روي ستون فقرات باعث ایجاد شرایطی در این ناحیه می‌شود که برای درمان و بهبودی خود به خود درد سیاتیک، بهتر است. مایعی که در این روش استفاده می‌شود امکان انعطاف پذیری بیشتر حرکات را فراهم می‌سازد.

 حرکات یوگا

درد یکی از نمودها و مظاهر خارجی عارضه‌هایی است که از داخل بدن منشأ می‌گیرند. هدف اصلی تمرین‌های یوگا، اصلاح ریشه‌ای این گونه از عوارض است. ارتقاء ذهن انسان بر ارتقاء وضعیت بدن او هم تأثیر می‌گذارد. بنابراین انجام تمرینات یوگا باعث رفع عدم توازن بین ذهن و بدن می‌شود و با هماهنگی بهتری که بین ذهن و بدن ایجاد می‌کند، درد را بیشتر تسکین می‌دهد. در درمان‌هاي مبتني بر رفتار شناختي هم هدف اصلي آن است که به ذهن آموزش داده شود تا آن دسته از تأثيرات جانبي خود را که منجر به ايجاد عوارض فيزيکي مانند درد شده است، تحت کنترل در آورد. بنابراين اگر قبلاً اهل انجام ورزش يوگا نبوده‌ايد، به خاطر تسکین کمردرد خود به سراغ اين ورزش برويد.

تمرين‌های تنفسي

در کنار درمان سیاتیک با ورزش يوگا، مي‌توانيد تمرين‌هاي تنفسي در قالب حرکات “پراناياما” را نيز انجام دهيد. اين روش شامل بيرون دادن و به داخل کشيدن هوا به تعداد دفعات برابر با هم است. يک شيوه جديد از اين تکنيک به اين صورت است که هوا از طريق يکي از سوراخ‌هاي بيني به داخل کشيده شده و از سوراخ ديگر به بيرون داده مي‌شود. در هنگام تمرينات و وضعيت‌هاي مختلف ورزش يوگا که “آسانا” ناميده مي‌شود نيز بايد تمرکز اصلي بر روي طريقه صحيح نفس کشيدن و اصلاح شيوه تنفس باشد. درمان سیاتیک با ورزش یکی از روش های درمان طبیعی و غیر جراحی می باشد.

انجام تمرينات فلوسينگ

هدف اين تمرين‌ها، آن است که از طريق اصلاح عملکرد عضلات قسمت پايين کمر، عصب سياتيک را از حالت گير افتاده و تحت فشار، آزاد کند. تمرينات فلوسينگ باعث از بين رفتن بافت‌هاي زخمي و آسيب ديده‌اي مي‌شود که اطراف قسمتي از عصب را گرفته‌اند. با از بين رفتن اين موانع، عصب امکان مي‌يابد که آزادانه بر روي ماهيچه‌ها بلغزد. این روش به خاطر آنکه آزاد شدن بافت‌های آسیب دیده اطراف عصب شبیه به کاری است که در فلوسینگ دندان انجام می‌گیرد، اصطلاحاً تحت این عنوان خوانده می‌شود.

حرکات کششی مکنزی

اگر درد شما به خاطر فتق ديسک‌هاي ستون مهره ها باشد، انجام حرکات کششي مک کنزي، تأثير زيادي در تسکين درد خواهد داشت. هدف اصلي از انجام اين حرکت، متمرکز کردن درد عضلات پيرامون کمر و باسن در قسمت پايين کمر است.

برای انجام اين حرکت، ابتدا به روی شکم بخوابيد و دست‌ها را در حالت کشيده در پهلوي خود نگه داريد. سپس بازوها را بالا آورده و به سر نزديک کنيد و همزمان سينه خود را هم از روي زمين بلند کنيد. در اين حالت آرنج‌های خود را در امتداد سينه بر روي زمين بگذاريد و باز هم سينه را بالاتر ببريد، شبيه به حالتي که با آرنج خود روی زمين فشار مي‌دهيد.

 انجام حرکات خمشي

استنوز کانال نخاعي کمری، عارضه‌ای است که طي آن تنگ شدن کانال نخاعي در قسمت پايين کمر باعث وارد آمدن فشار بر عصب خارج شده از اين قسمت مي‌شود. بهترين راه براي تسکين درد ناشي از اين عارضه، انجام حرکات خمشي است. زيرا خم شدن به سمت جلو باعث افزايش قطر کانال نخاعي مي‌شود. بنابراين اين حرکت، فشار وارد بر عصب فشرده شده را خلاص مي‌کند و درد ناشي از آن را تسکين مي‌دهد.

برای انجام این حرکت، به پشت بر روی زمین یا تشک خود بخوابید و بازوها و زانوهای خود را به قفسه سینه نزدیک کنید.

عمل جراحی

در بعضی از موارد برای درمان دردهای مداوم سیاتیک که به سایر روش‌های درمانی جواب نمی‌دهد، ممکن است به عمل جراحی نیاز باشد. روش‌های جراحی‌های مختلفی برای درمان این عارضه وجود دارد که انتخاب روش مناسب به عامل ایجاد کننده درد سیاتیک بستگی دارد. در بعضی از موارد، دیسک و استخوان مهره به طور کامل برداشته می‌شود تا عصب‌های فشرده شده مجاور آن، آزاد شوند.