اختلالهای گوناگونی درد آرنج را به دنبال دارد که در این میان استفاده بیش از حد و آسیب دیدگی ورزشی، شایعترین دلیل این ناراحتی محسوب میشود. اگرچه درد آرنج معمولاً جدی نیست، اما پرکاربرد بودن این مفصل باعث میشود که چنین دردی زندگی روزمره را مختل سازد. آرنج مفصلی پیچیده است که دراز و خم کردن ساعد و چرخاندن دست و ساعد را ممکن میسازد.
علل درد آرنج و بازو
شایعترین دلایل و علت درد آرنج و بازو عبارتاند از:
- رگ به رگ شدن و پیچ خوردن ساده
- عارضه آرنج تنیس بازان یا گلف بازان
- التهاب بورس (بورسیت)
- تحت فشار قرار گرفتن یا گیر افتادن عصب
- آنژین
- کشیدگی و رگ به رگ شدن مکرر (RSI)
- دررفتگی آرنج
درد آرنج به ندرت پیآمد عارضهها یا صدمههای زیر است:
- تنوسینوویت دکوروین: التهاب تاندونهای داخل مچ
- دنده گردنی: وجود یک دنده اضافی بالای دنده بالایی به درد، احساس گزگز یا کرختی بازو دامن میزند.
- التهاب عصبهای بازو: این عارضه که “التهاب عصبهای بازو و زند زبرین” نامیده میشود، پس از ابتلا به شینگل رخ میدهد.
- آسیب دیدن عصبهای اتصال دهنده ستون فقرات به بازو، صدمه شبکه عصبی بازویی: این ناراحتی پیآمد کشیدگی بیش از اندازه بازو یا شانه است که غالباً در ورزشهای پربرخورد تماسی یا سوانح رانندگی رخ میدهد.
- بیماری التهابی مفصل (آرتریت) آرنج: این بیماری موجب التهاب (تورم، گرمی و درد) مفصل آرنج و خشک و سفت شدن آن میشود.
- شکستگی بازو معمولاً در اثر زمین خوردن و اصابت بازو دراز شده به زمین در هنگام سقوط رخ میدهد.
- دررفتگی و نیمه دررفتگی آرنج
زمان مراجعه به دکتر فیزیوتراپی
چنانچه دچار درد ناگهانی آرنج شدهاید، اما احتمال نمیدهید که این درد دلیلی جدی داشته باشد، توصیههای زیر را در منزل انجام دهید:
- در دو سه روز نخست بروز درد، هر چند ساعت یک بار کیسه یخ را به مدت 15 تا 20 دقیقه روی آرنج بگذارید.
- مصرف مسکنهای غیرتجویزی
- استراحت دادن به بازو و تا حد امکان بالا نگه داشتن آن، سعی کنید برای کاهش ورم و درد بازو را روی کوسن بگذارید.
چنانچه علائم درد آرنج پس از چند روز تسکین نیافت یا قرمزی، درد یا ورم افزایش یافت، به دکتر فیزیوتراپی مراجعه کنید.
در صورت رویارویی با علائم زیر در اولین فرصت به پزشک عمومی مراجعه کنید:
- درد آرنجی که در اثر ورزش کردن تشدید میشود و در هنگام استراحت تسکین مییابد، گاهی نشانه ابتلا به آنژین صدری یعنی عارضهای است که به موجب آن خونرسانی به قلب محدود میشود.
- احتمال شکستگی بازو
- قرمز، گرم و متورم شدن بازو طی چند ساعت، احساس بیماری داشتن و بالا رفتن دمای بدن میتواند نشانه عفونت باشد.
هنگام مواجهه با موارد زیر بیدرنگ با مرکز فوریتهای پزشکی تماس بگیرید:
- بروز ناگهانی درد و احساس فشار در قفسه سینه گاهی علامت حمله قلبی یا سکته مغزی است.
- اطمینان از شکستگی بازو با توجه به تغییر شکل دادن آن
تشخیص اختلالهای آرنج
دکتر فیزیوتراپی اختلالهای آرنج را با استفاده از روشهای گوناگونی تشخیص میدهد که در ادامه به چند مورد آنها اشاره میکنیم:
- معاینه بالینی و بررسی سابقه پزشکی بیمار
- پرتونگاری (اشعه ایکس)
- سی تی اسکن (مقطع نگاری رایانهای)
- ام آر آی (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی)
- عضله نگاری برقی (EMG)
- نمونه برداری از مایع بورس
درمان اختلالهای آرنج
درمان ناراحتی با توجه به نوع اختلال و علائم موجود انجام میشود. اکثر اختلالهای آرنج با درمان محافظه کارانه بهبود مییابد و جراحی آخرین راه حلی است که در صورت تسکین نیافتن علائم پس از امتحان درمانهای غیرجراحی انجام میشود.
روشهای درمان درد آرنج عبارتاند از:
- تزریق استروئید
- بستن آرنج
- جراحی
- فیزیوتراپی: فیزیوتراپی عضلههای اطراف آرنج را تقویت و دامنه حرکتی مفصل را حفظ میکند. به علاوه فیزیوتراپی پس از آسیب دیدگی تاندون نیز با تقویت و افزایش طول تاندون از صدمههای بعدی جلوگیری میکند.
- استفاده از بریس یا بی حرکت نگه داشتن آرنج: با این کار نیروی وارده از طرف عضلهها پیش از رسیدن به آستانه درد پراکنده شده و از بین میرود. چند شرکت معتبر بریسهای مخصوص آرنج و بازو را تولید میکنند. پدی با حداکثر ضخامت 2 تا 3 انگشت را برای بهتر نگه داشتن آرنج زیر محل درد، اپی کندیل داخلی یا خارجی، قرار دهید. بریس باید به خوبی آرنج را در میان بگیرد، اما نباید بیش از اندازه محکم باشد و مانع گردش خون در دست بشود. بریس نیروی متقابل باید در طول تمام فعالیتها بسته شود.
- شاک ویو تراپی: در درمان درد آرنج با روش غیرتهاجمی شاک ویو تراپی امواج شوکی با انرژی بالا برای تسکین درد و بهبود توانایی حرکتی ناحیه آسیب دیده از پوست عبور داده میشود. تعداد جلسههای درمان به شدت درد بستگی دارد. گاهی جهت تسکین درد یا ناراحتی طول درمان، محل درد با دارو بیحس میشود. ایمنی این روش مورد تایید موسسه ملی سلامت و ارتقا بهداشت است، هر چند این روش اثرهای جانبی جزیی، مانند کبودی و قرمزی پوست ناحیه درمان شده را به دنبال دارد.
- گرم کردن: در صورت مزمن بودن یا استمرار درد به مدت حداقل یک تا دو هفته، کیسه حرارتی مرطوبی را در اطراف آرنج و ساعد بگذارید، مراقب باشید که منبع گرما در تماس مستقیم با پوست نباشد. گرم کردن خون، مواد مغذی بیشتری را به سمت ناحیه مورد نظر میآورد و به این ترتیب فرایند التیام تسریع میشود.
- کشش: انجام تمرینهای ملایم کششی به بهبود وضعیت عضلههای ساعد کمک میکند، البته این تمرینها باید به شرط بروز نیافتن درد انجام شود. احساس کشیدگی ملایم در بازو طبیعی است، اما به محض بروز درد ارنج، تمرین را متوقف کنید. حرکت کششی را به مدت 10 ثانیه انجام دهید و 10 بار هر حرکت را 3 تا 5 نوبت در روز تکرار کنید.
- تحریک الکتریکی عصب از راه پوست (TENS): در این روش از جریان ملایم برق برای تسکین درد استفاده میشود. جریان از طریق قطعههای کوچکی از ماده هادی جریان برق، الکترود، به بدن میرسد. الکترودها روی پوست نزدیک منشأ درد قرار داده میشود و با دریافت جریان برق درد کاهش مییابد. علت تسکین درد این است که برق الکترودها عصبهای ناحیه آسیب دیده را تحریک میکند و سیگنالهایی را به مغز میفرستد که سیگنالهای طبیعی درد را دستکاری میکند. نظریه دیگر در مورد دلیل کارآمد بودن TENS (تحریک الکتریکی عصب از راه پوست) این است که تحریک الکتریکی عصب باعث ترشح مسکنهای طبیعی بدن به نام اندورفین میشود که مانع احساس درد میشود.
- کرایوتراپی: چنانچه کرایوتراپی بر روی آرنج داخلی به علت نزدیکی عصب بازویی به سطح تونل زندی انجام شود، علائم ناشی از آسیب عصبی ناحیه بازویی تسکین مییابد. همان طور که پیش از این اشاره شد، اعمال فشار بر روی ناحیههای گیر افتادن عصب باید با احتیاط انجام شود.
- کار درمانی: چنانچه فعالیت شغلی بیمار سبب تشدید آسیب دیدگی شود، کار درمانی مفید خواهد بود. بررسی کارپژوهی (ارگونومی) محل کار بیمار در بسیاری از موارد باید با هدف درمان سندرمهای استفاده نامناسب و بیش از حد انجام شود.
فیزیوتراپی، طب سوزنی، پماد اکسید نیتریک و تحریک الکتریکی عصب از راه پوست از دیگر روشهای درمان درد ناشی از آرنج تنیس بازان به شمار میرود.
توانبخشی فیزیکی در کنار استراحت دادن به تاندون انعطافپذیری را به حالت طبیعی برمیگرداند و قدرت عضلانی را افزایش میدهد. توانبخشی پس از جراحی نیز ضروری است.
