چرا زانو ورم می‌کند؟
ورم کردن زانو و زانو درد نشانه‌ای از وجود مشکل در این مفصل است. ورم می‌تواند نشانه‌ای از آسیب به یکی از ساختارهای زانو، آسیب ناشی از استفاده‌ی بیش از حد و یا علامتی از یک بیماری یا عارضه‌ی زمینه‌ای باشد. ورم زانو زمانی ایجاد می‌شود که مایع در اطراف این مفصل تجمع پیدا می‌کند.
یکی دیگر از اصطلاحات به کار رفته برای ورم زانو، افیوژن یا آب آوردن زانو است. در صورتی که ورم زانو بیش از 3 روز باقی مانده و یا تشدید شود و یا در صورتی که به همراه ورم درد شدیدی وجود داشته باشد لازم است به دکتر فیزیوتراپی مراجعه کنید.
کلینیک فیزیوتراپی پیشرفته شمیم زیر نظر دکتر حیدر سعادتی یکی از کلینیک‌های پیشرو در زمینه درمان بیماری‌های زانو ازجمله ساییدگی و آرتروز زانو می‌باشد در این کلینیک با استفاده از تکنیک‌های درمانی و ابزارهای پیشرفته درمان استخوانی و تاندونی در بیماران دچار آرتروز خدمات درمانی ارائه می گردد.
کاهش التهاب به‌همراه کاهش دائمی درد و رفع خشکی حرکتی ناشی از آرتروز زانو از جمله خدماتی است که در کمترین زمان و بدن عارضه در این مجموعه درمانی انجام می شود.
کلینیک فیزیوتراپی پیشرفته شمیم زیر نظر دکتر حیدر سعادتی یکی از کلینیک‌های پیشرو در زمینه درمان بیماری‌های زانو ازجمله ساییدگی و آرتروز زانو می‌باشد در این کلینیک با استفاده از تکنیک‌های درمانی و ابزارهای پیشرفته درمان استخوانی و تاندونی در بیماران دچار آرتروز خدمات درمانی ارائه می گردد.
علائم
علائم و نشانه‌های ورم زانو معمولاً شامل موارد زیر می‌شوند:
-
تورم
. پوست اطراف کشکک زانو می‌تواند به شکل قابل توجهی متورم شود به خصوص زمانی که شما زانوی متورم را با زانوی دیگر مقایسه می‌کنید.
-
گرفتگی.
زمانی که مایع اضافی در مفصل شما جمع می‌شود ممکن است برای خم و راست کردن آن دچار مشکل شوید.
-
درد.
بسته به علت آب آوردن زانو ممکن است درد شدیدی در مفصل احساس شود – تا جایی که تحمل وزن بر روی مفصل غیرممکن می‌شود.
علل احتمالی ورم زانو
تورم مزمن و طولانی مدت مفصل می‌تواند منجر به آسیب‌های بافتی، تخریب غضروف‌ها و نرم شدن استخوان‌ها شود درنتیجه پیگیری برای درمان این عارضه توصیه می‌شود. در این مقاله به چند عارضه‌ی شایع که باعث تورم زانو می‌شوند اشاره خواهیم کرد.
-
آسیب به زانو
آسیب فیزیکی به استخوان، رباط، تاندون، بورس، مینیسک و غضروف‌های مفصلی زانو می‌توانند منجر به درد و تورم شوند. آسیب‌های شدید می‌توانند باعث تجمع خون زیاد در مفصل و تورم، گرمی، خشکی و کبودی زانو شوند. به این عارضه همارتروز گفته می‌شود که یک اورژانس پزشکی است.
همچنین در صورتی که بیمار احساس درد شدید کرده و یا نمی‌تواند وزن خود را بر روی مفصل بیندازد و یا در صورت شک به شکستگی استخوان باید فوراً به دکتر مراجعه کند.
-
استئوآرتریت زانو
تخریب غضروف‌های مفصلی می‌تواند باعث تجمع مایع و آب آوردن زانو شود. تورم زانو در اثر استئوآرتریت معمولاً با درد همراه است.
در واقع شواهد نشان می‌دهند که افرادی که دچار زانو درد شدید به علت استئوآرتریت هستند در خطر بیشتری برای آب آوردن این مفصل قرار دارند. نتایج زیر در مطالعات مشخص شده‌اند:
- افرادی که درد خفیف تا متوسط را در اثر استئوآرتریت زانو گزارش می‌کردند به طور میانگین 7 میلی لیتر مایع در مفصل درگیر داشتند – که نزدیک به میزان مایع طبیعی موجود در مفصل است.
- افرادی که دچار درد شدید در اثر استئوآرتریت مفصل زانو بودند به طور میانگین بیش از 20 میلی لیتر (حدود 4 قاشق چایخوری) مایع در مفصل درگیر خود داشتند.
تورم زانو در اثر استئوآرتریت معمولاً خفیف تا متوسط است. زمانی که تورم شدید باشد ممکن است مشکل دیگری نیز در مفصل وجود داشته باشد. استئوآرتریت زانو درمان‌های مختلفی داشته که در این میان می‌توان به روشهای خانگی و روشهای تجویز شده توسط دکتر فیزیوتراپی تعیین می شود.
-
بورسیت (عفونی یا غیرعفونی)
کیسه‌های کوچک پر از مایعی در کل بدن وجود دارند که به آن‌ها بورس گفته می‌شود. این بالشتک‌های لغزنده اصطکاک بین استخوان و بافت های اطراف مثل پوست و عضله را کاهش می‌دهند. زانو 11 بورس داشته که 2 مورد از آن‌ها شدیداً در خطر بروز بورسیت قرار دارند.
زمانی که بورس ملتهب می‌شود به آن بورسیت گفته می‌شود. بورس ملتهب زانو ممکن است پر از مایع شده و باعث تورم یا آب آوردن زانو شود. در این حالت زانوی متورم حالتی شبیه به یک بادکنک پر از آب پیدا می‌کند. همچنین ممکن است فرد در این حالت احساس درد کند. شایع‌ترین انواع بورسیت در زانو در بورس پره پاتلار و پسانسرین اتفاق می افتند.
در حالی که اکثر موارد بورسیت قابل درمان با روشهای خانگی بوده و نیازی به رسیدگی فوری ندارند، بورسیت عفونی می‌تواند یک عارضه‌ی بسیار خطرناک باشد. این عارضه زمانی اتفاق می افتد که یک بورس توسط یک میکروارگانیسم آلوده شود. در این حالت بورس ملتهب و پر از چرک می‌شود. درنتیجه زانوی متورم قرمز و گرم به نظر می‌رسد و فرد احساس ناخوشی و تب خواهد کرد. در صورتی که به وجود بورسیت عفونی شک دارید باید فوراً به دکتر مراجعه کنید.
-
نقرس
نقرس به تجمع دردناک بلورهای میکروسکوپی اوریک اسید در مفصل گفته می‌شود. حملات این بیماری معمولاً در شب و هنگامی که فرد در تخت خود دراز کشیده است اتفاق می افتند. این حملات به صورت ناگهانی اتفاق افتاده و همراه با درد بسیار شدید، قرمزی و گرمی مفصل هستند.
در حالی که نقرس بیشتر انگشت شست پا را درگیر می‌کند، می‌تواند مفاصل دیگر مثل زانو، پاشنه‌ی پا، مچ پا و کف پا را نیز درگیر مند. نقرس معمولاً در هر بار حمله یک مفصل را درگیر کرده و حمله‌ی اول آن بیشتر در سنین 30 تا 50 سالگی اتفاق می افتد.
در حالی که حمله‌ی نقرس معمولاً به طور خود به خودی رفع می‌شود، استفاده از دارو و دیگر روشهای درمانی می‌تواند به رفع درد و علائم دیگر این عارضه کمک کند. بسیاری از افراد می‌توانند احتمال حمله‌ی نقرس در آینده – و آسیب‌های مفصلی ناشی از آن – را با ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی خود کاهش دهند. بدین منظور می‌توان از داروهای خوراکی نیز استفاده کرد.
-
نقرس کاذب
این عارضه که شیوع کمتری داشته ولی علائم شبیه به نقرس دارد نیز در اثر تجمع بلورهای میکروسکوپی در مفصل ایجاد می‌شود. بلورهای کلسیم پیروفسفات می‌توانند در مفصل زانو تجمع پیدا کرده و باعث درد شدید و ناگهانی و همچنین ورم زانو شوند. پوست روی مفصل درگیر در این حالت رنگ پریده به نظر می‌رسد.
نقرس کاذب بیشتر مفصل زانو را درگیر کرده ولی ممکن است در شانه، آرنج، مچ پا، مچ دست، مفصل انگشتان، ران و ستون فقرات نیز دیده شود. این عارضه می‌تواند بیش از یک مفصل را در هر حمله درگیر کند و ممکن است با آرتریت روماتوئید یا استئوآرتریت اشتباه گرفته شود. پزشکان معمولاً نقرس کاذب را با نام رسوب کلسیم پیروفسفات (CPPD) یا آرتریت حاد کلسیم پیروفسفات می‌شناسند.
سن بالا اصلی‌ترین عامل خطر برای نقرس کاذب است. حمله‌ی این بیماری معمولاً در طی چند هفته برطرف شده و روشهای درمانی برای کمک به کاهش درد آن نیز وجود دارند.
-
آرتریت روماتوئید
یک بیماری خود ایمنی که پوشش ظریف داخل مفصل را درگیر می‌کند. این بیماری می‌تواند باعث تورم، خشکی، درد، حساسیت نسبت به لمس و قرمزی مفصل شود. زانوی مبتلا به این بیماری به هنگام فشرده شدن حالتی اسفنجی خواهد داشت.
با وجود اینکه این بیماری می‌تواند زانو را درگیر کند ولی کف و مچ دست و پا در خطر بیشتری برای ابتلا به آن قرار خواهند داشت. آرتریت روماتوئید معمولاً مفاصل دو طرف بدن را به صورت قرینه درگیر می‌کند بنابراین در صورت درگیری زانوی راست، زانوی چپ نیز احتمالاً درگیر خواهد بود.
علاوه بر درد و تورم مفصل، آرتریت روماتوئید می‌تواند علائم دیگری مثل خستگی مفرط، تب خفیف و احساس ناخوشی عمومی ایجاد کند. تشخیص به موقع و درمان این بیماری می‌تواند از آسیب‌های طولانی مدت مفاصل جلوگیری کند.
روشهای خانگی برای کاهش سریع تورم زانو
روش‌هایی برای کاهش سریع تورم زانو در خانه وجود دارند.
استراحت
اولین قدم استراحت دادن به زانو است. به مدت 24 ساعت و یا بیشتر از ورزش کردن و فعالیت‌هایی که بر روی مفصل فشار وارد می‌کنند خودداری کنید تا مفصل شروع به ترمیم کند. البته بهتر است در طول روز چند بار زانوی خود را خم و راست کنید. این کار به حفظ دامنه حرکتی زانو کمک می‌کند.
یخ
هر دو تا چهار ساعت یک بار به مدت 15 تا 20 دقیقه کمپرس یخ بر روی مفصل خود بگذارید. این کار را تا سه روز پس از آسیب به زانو انجام دهید. کمپرس یخ به کاهش درد و تورم کمک می‌کند. حتماً در زمان استفاده از کمپرس یخ آن را درون یک حوله بپیچید تا از آسیب دیدن پوست جلوگیری شود.
فشار
یک باند لاستیکی یا زانو بند فشاری را بر روی زانوی خود ببندید تا از تجمع مایع بیشتر جلوگیری شود. باند را بیش از حد سفت نکنید چراکه این کار باعث تورم در ناحیه‌ی زیر زانو و کف پا می‌شود.
بالا بردن
در حالی که خوابیده یا نشسته‌اید و کمپرس یخ بر روی زانوی شما قرار دارد پای خود را بالا نگه دارید. می‌توانید پای خود را بر روی یک چهارپایه یا بالش قرار دهید تا خونرسانی به زانوی آسیب دیده کمتر شود. این کار به کاهش التهاب کمک خواهد کرد. برای این کار باید پای شما از سطح قلب بالاتر باشد. این اقدام آخرین مرحله از تکنیک RICE است که شامل استراحت، یخ، فشار و بالا بردن می‌باشد.
داروهای ضد التهاب
داروهای بدون نسخه می‌توانند در کاهش زانو درد به شما کمک کنند. داروهای مسکن مثل استامینوفن و ایبوپروفن به راحتی قابل تهیه هستند. در حالی که استامینوفن تنها یک داروی مسکن است، ایبوپروفن، آسپرین و ناپروکسن خاصیت ضد التهاب نیز دارند. این داروها به یک دسته‌ی دارویی به نام داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) تعلق دارند. بهتر است برای کمک به رفع تورم زانو از مسکن‌های ضد التهاب استفاده کنید.
در مواردی که مداخله‌ی پزشکی ضروری است ممکن است پزشک به شما نسخه‌ای برای داروهای مسکن قوی‌تر یا کورتیکواستروئیدهای خوراکی مثل پردنیزون بدهد. همچنین می‌توان داروهای استروئیدی را به طور مستقیم به داخل مفصل زانو تزریق کرد. این کار به کاهش التهاب کمک می‌کند.
کمپرس گرم
پس از 72 ساعت استفاده از کمپرس یخ می‌توانید کمپرس گرم را نیز به برنامه‌ی درمانی خود اضافه کنید. بدین منظور می‌توانید دوش آب گرم گرفته و یا به مدت 15 تا 20 دقیقه از یک کیسه‌ی آب گرم یا پتوی برقی استفاده کنید. در صورتی که تورم افزایش یافت استفاده از کمپرس گرم را متوقف کنید.
ماساژ
ماساژ دادن زانو به خروج مایع از درون مفصل کمک خواهد کرد. شما می‌توانید به آرامی زانوی خود را ماساژ داده و یا برای این کار به فرد متخصص مراجعه کنید.
برای ماساژ دادن خود می‌توانید از روان کننده‌هایی مثل روغن کرچک استفاده کنید. این کار نه تنها به حرکت آسان‌تر دست شما کمک خواهد کرد بلکه استفاده‌ی موضعی از روغن کرچک می‌تواند برای کاهش درد و التهاب مفید باشد.
انجام تمرینات زانو
زمانی که آسیب شما مقداری بهبود یافت می‌توانید به منظور تقویت عضلات حمایت کننده‌ی زانو از تمرینات ایزومتریک استفاده کنید. زمانی که عضلات اطراف مفصل قوی باشند می‌توانند فشار وارد شده بر روی مفصل را کاهش دهند. این تمرینات برای تخلیه‌ی مایع از داخل مفصل نیز مفید خواهند بود. قوی نگه داشتن زانو و عضلات آن یک روش مؤثر برای پیشگیری از آسیب و تورم مفصل خواهد بود. تمرینات مختلفی برای حفظ قوای مفاصل زانو وجود دارند مثل:
تمرینات انعطاف پذیری
تمرینات وزنه برداری
ورزش‌های سبک مثل ایروبیک در آب و شنا
همچنین حفظ وزن مناسب می‌تواند از فرسایش غیر ضروری مفصل و تورم ناشی از آن جلوگیری کند.
عوارض
ازجمله عوارض ورم مفصل زانو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
تحلیل عضلات. وجود مایع در مفصل می‌تواند عملکرد عضلات را مختل کرده و منجر به ضعف و تحلیل رفتن عضلات ران شود.
کیست بیکر. تجمع مایع در مفصل زانو می‌تواند منجر به تشکیل یک کیست پر از مایع در پشت مفصل به نام کیست بیکر شود. کیست بیکر می‌تواند دردناک باشد ولی با استفاده از کمپرس یخ و فشار بهبود پیدا می‌کند. در صورت شدید بودن تورم ممکن است لازم باشد تا مایع درون کیست تخلیه شود (آسپیراسیون کیست).
پیشگیری
تورم زانو معمولاً در اثر آسیب یا بیماری‌های مزمن ایجاد می‌شود. به منظور حفظ سلامت عمومی و پیشگیری از آسیب می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
تقویت عضلات اطراف زانو. قوی بودن عضلات اطراف مفصل باعث کاهش فشار وارد شده بر روی مفصل خواهد شد.
انجام تمرینات سبک. برخی از فعالیت‌ها مثل ایروبیک در آب و شنا فشار زیادی بر روی مفصل وارد نخواهند کرد.
حفظ وزن مناسب. داشتن اضافه وزن می‌تواند باعث فرسایش غیر ضروری مفصل و نهایتاً تورم زانو شود.
عوامل خطر
سن. احتمال آب آوردن زانو در اثر آرتروز با افزایش سن بیشتر می‌شود.
ورزش. افرادی که ورزش‌هایی مثل بسکتبال انجام می‌دهند که در آن‌ها چرخش مفصل زانو زیاد اتفاق می افتد در خطر بیشتری برای ابتلا به آسیب‌های ایجاد کننده‌ی ورم زانو قرار خواهند داشت.
چاقی. وزن اضافه فشار زیادی بر روی مفصل زانو وارد کرده و منجر به آسیب‌های بافتی و مفصلی و نهایتاً تورم زانو می‌شود. چاقی خطر ابتلا به استئوآرتریت که یکی از دلایل اصلی ورم زانو است را نیز افزایش می‌دهد.
چه زمانی باید به دکتر فیزیوتراپی مراجعه کرد؟
در حالی که اکثر موارد زانودرد را می‌توان در خانه درمان کرد، ورم زانو می‌تواند نشانه‌ای از یک آسیب جدی و یا علامتی از یک بیماری زمینه‌ای باشد.
در صورت مشاهده‌ی موارد زیر مهم است که به پزشک مراجعه کنید:
وجود ورم و درد شدید
عدم توانایی برای خم یا راست کردن کامل زانو
داشتن تب بالای 38 درجه سانتیگراد
قرمز و گرم شدن مفصل زانو
عدم توانایی تحمل وزن در زانو و احساس خالی کردن مفصل (این مشکل می‌تواند نشانه‌ای از پارگی رباط‌های مفصل باشد)
احساس درد شدید به هنگام بلند شدن از حالت اسکوات (این مشکل می‌تواند نشانه‌ای از پارگی مینیسک زانو باشد)
کلینیک فیزیوتراپی پیشرفته شمیم زیر نظر دکتر حیدر سعادتی یکی از کلینیک‌های پیشرو در زمینه درمان بیماری‌های زانو ازجمله ساییدگی و آرتروز زانو می‌باشد در این کلینیک با استفاده از تکنیک‌های درمانی و ابزارهای پیشرفته درمان استخوانی و تاندونی در بیماران دچار آرتروز خدمات درمانی ارائه می گردد.
