اصطلاح پارگی دیسک ستون فقرات معمولاً برای تمامی انواع آسیب‌دیدگی‌های مرتبط با پارگی دیسک به کار برده می‌شود؛ با این حال پارگی دیسک به سه حالت ایجاد می‌شود: بیرون‌زدگی متوسط، بیرون‌زدگی شدید و وارد شدن بخشی از هسته به کانال نخاعی.
دیسک‌ها بین ۳۳ مهره در ستون فقرات قرار گرفته‌اند و سبب جذب ضربه شده و به حرکت ستون فقرات و محافظت از آن کمک می‌کنند. دیسک‌ها از دو قسمت تشکیل شده‌اند: لایه خارجی (آنولوس فیبروز) و هسته ژله مانند داخلی (نوکلئوس پولپوزوس).
در دوران جوانی، دیسک‌ها دارای قدرت و انعطاف‌پذیری زیادی هستند. با افزایش سن، میزان آب دیسک‌ها کاهش پیدا کرده، دیسک‌ها سفت شده و در برابر ضربه آسیب‌پذیر می‌شوند. پارگی دیسک گردن زمانی بروز می‌کند که ماده داخلی دیسک از لایه خارجی بیرون زده و خارج می‌شود. دلایل پارگی دیسک گردن شامل افزایش سن، روند طبیعی فرسودگی دیسک، تصادفات خودرو یا افتادن از ارتفاع، چاقی و عوامل ژنتیکی می‌باشند.
مراحل پارگی دیسک گردن
- تخریب دیسک. تغییرات شیمیایی ناشی از افزایش سن باعث تضعیف دیسک شده ولی سبب پارگی دیسک گردن نمی‌شوند.
- بیرون‌زدگی متوسط دیسک. در این مرحله، شکل یا وضعیت دیسک تغییر می‌کند. (به همراه گیرافتادگی مختصر عصب در کانال نخاعی).
- بیرون‌زدگی شدید دیسک. در این حالت، نوکلئوس پولپوزوس وارد آنولوس فیبروز شده ولی در داخل دیسک باقی می‌ماند.
- وارد شدن بخشی از هسته به کانال نخاعی. در این مرحله، نوکلئوس پولپوزوس از آنولوس فیبروز خارج می‌شود و در بخش خارجی دیسک در کانال نخاعی قرار می‌گیرد.
چنانچه ماده هسته داخلی دیسک و یا بخش خارجی دیسک بر اعصاب یا طناب نخاعی و یا ساختارهای دیگر در ستون فقرات فشار وارد کند، پارگی دیسک گردن در تمامی مراحل فوق می‌تواند باعث بروز درد، التهاب و علائم دیگر شود. در صورت پیشروی آسیب‌دیدگی دیسک و پارگی دیسک گردن ممکن است علائم پارگی دیسک گردن ایجاد شده یا تشدید شوند.
پارگی دیسک معمولاً در قسمت ستون فقرات کمری یا گردنی ایجاد می‌شود. گردن و قسمت پایین کمر بیشترین وزن را تحمل کرده و دارای بیشترین حرکت در ستون فقرات هستند.
علائم پارگی دیسک گردن چیست؟
در برخی از موارد، پارگی دیسک گردن باعث بروز علائم یا درد نمی‌شود. در صورتی که ماده ژله مانند دیسک (نوکلئوس) خارج شود و بر اعصاب مجاور یا طناب نخاعی فشار وارد کند، علائم پارگی دیسک گردن ایجاد می‌شوند. پارگی دیسک باعث بروز علائم زیر می‌شود:
- علائم پارگی دیسک گردن
- گردن درد
- دردی که به شانه و دست منتقل می‌شود
- ضعف، بی‌حسی یا احساس گزگز که به دست و انگشتان منتقل می‌شود
- اسپاسم گردن
- علائم پارگی دیسک کمر
- کمردرد
- دردی که به باسن، ران و ساق پا منتقل می‌شود (سیاتیک)
- ضعف، بی‌حسی و احساس گزگز که به پا منتقل می‌شود
- اسپاسم کمر
معمولاً علائم پارگی دیسک تنها در یک طرف بدن ایجاد می‌شود.
تشخیص پارگی دیسک گردن
تشخیص پارگی دیسک شامل مراحل زیر می‌باشد:
- بررسی سابقه پزشکی. پزشک علائم و شدت این علائم ایجاد شده و روش‌های درمانی که بیمار قبلاً استفاده کرده است را ارزیابی می‌کند.
- معاینه بدنی. به این منظور پزشک محدودیت‌های حرکتی، مشکلات مرتبط با تعادل و درد را بررسی می‌کند. در طول معاینه مواردی مانند کاهش واکنش اندام‌ها، ضعف عضلانی، از دست دادن حس‌ها و یا دیگر علائم مشکلات عصبی ارزیابی می‌شوند.
- آزمایش‌های تشخیصی. معمولاً پزشک از تصویربرداری با اشعه ایکس جهت رد احتمال وجود عارضه‌های دیگر مانند عفونت یا تومور استفاده می‌کند. سی تی اسکن یا ام آر آی جهت ارزیابی جزئیات بیشتر در ارتباط با مشکلات ایجاد شده در ستون فقرات به کار برده می‌شوند.
درمان پارگی دیسک گردن
پزشک جهت مشاهده و ارزیابی شدت و نوع پارگی دیسک از اسکن‌هایی مانند ام آر آی استفاده می‌کند. در بسیاری از موارد، درمان پارگی دیسک گردن به طور طبیعی پس از چند هفته یا چند ماه صورت می‌گیرد. امکان دارد درمان پارگی دیسک گردن بدون جراحی انجام شود. گزینه‌های مختلف درمان پارگی دیسک گردن شامل:
- مصرف دارو. مصرف داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک می‌تواند سبب تسکین دردهای خفیف تا متوسط شود. در صورت بروز درد شدید، امکان دارد از داروهای مُسکن قوی‌تر استفاده شود. جهت رفع اسپاسم عضلانی ممکن است یک دوره کوتاه مصرف داروهای شل‌کننده عضلانی توصیه شود.
- تزریق کورتیزون. تزریق مستقیم کورتیزون در ناحیه آسیب‌دیده سبب کاهـش التـهاب در اطـراف ریـشه‌های عصـبی تحت فشار می‌شود. تاثیرات این روش موقتی است ولی سبب تسکین کوتاه‌مدت درد و کمک به روند بهبودی می‌شود.
- فیزیوتراپی. امکان دارد جهت کمک به بازیابی حرکتی و بهبود قدرت عضلات اطراف ستون فقرات، درمان پارگی دیسک گردن با فیزیوتراپی انجام شود. متخصص فیزیوتراپی جهت تقویت عضلات قسمت مرکزی بدن و عضلات قسمت پایین کمر به بیمار کمک می‌کند.
- تغییر در نحوه زندگی. امکان دارد پزشک تغییر در نحوه زندگی مانند ورزش و کاهش وزن را به بیمار توصیه کند. ورزش منظم سبب بهبود قدرت، انعطاف‌پذیری و قابلیت حرکتی عضلات و مفاصل می‌شود. کاهش وزن نیز سبب برداشته شدن فشار از روی ستون فقرات و مفاصل می‌شود.
در صورت وجود آسیب‌دیدگی و درد شدید که بر توانایی انجام فعالیت‌های روزانه تأثیر بگذارد، امکان دارد از جراحی استفاده شود.
درمانی پارگی دیسک گردن با جراحی
در صورت عدم تأثیر روش‌های غیر جراحی ممکن است از جراحی استفاده شود. معمولاً جهت درمان پارگی دیسک گردن از دیسککتومی قدامی گردن استفاده می‌شود. هدف از انجام این روش، رفع فشار از روی ریشه عصب یا طناب نخاعی بوسیله برداشتن بخشی از دیسک (یا کل دیسک) می‌باشد.
جهت برداشتن کل دیسک، امکان دارد جراح از ابزار و تجهیزات مخصوص و فیوژن استفاده کند. این روش سبب اتصال دو یا چند مهره و حفظ ثبات ستون فقرات می‌شود. فیوژن فاصله خالی پس از برداشتن دیسک را پر می‌کند.
جهت انجام بسیاری از جراحی‌ها در قسمت گردن ممکن است روش‌های کم‌تهاجمی به کار برده شوند. در این روش‌ها از برش‌های کوچک‌تر و ابزار مخصوص استفاده می‌شود. این روش‌ها همچنین سبب افزایش سرعت بهبود می‌شوند.
بهبود پس از جراحی
در بیشتر مواقع، بیمار می‌تواند در همان روز جراحی از تخت خارج شود. میزان فعالیت به تدریج افزایش پیدا کرده و معمولاً بیمار ۱ تا ۲ روز پس از جراحی می‌تواند به منزل باز گردد. پس از جراحی مقداری درد ایجاد می‌شود که توسط داروهای مُسکن قابل رفع می‌باشد.
در منزل بیمار بایستی استراحت کند. پزشک نحوه انجام تدریجی فعالیت‌ها را به بیمار آموزش می‌دهد. امکان دارد برای یک دوره زمانی به مصرف داروهای مُسکن نیاز باشد. البته درد بایستی ۱ تا ۲ هفته پس از جراحی کاهش پیدا کند.
