قوی بودن دو مفصل تشکیل دهنده مچ پا از آن رو ضروری است که این مفصل‌ها وزن تمام بدن را تحمل می‌کنند. مچ پا یکی از پیچیده‌ترین و پرکاربردترین مفصل‌های بدن است که توانایی تحمل وزن، توانایی حرکتی قابل ملاحظه، انطباق‌پذیری و پایداری چشمگیری دارد. قسمت پایین پا، کف پا و مچ پا راه رفتن، ایستادن، دویدن و پریدن را ممکن می‌سازد و به مثابه رابط بین بدن و زمین عمل می‌کند. مچ پا باید بتواند فشار ناشی از وزن بدن را تحمل کند، با تغییرات محیطی و پستی و بلندی‌های سطح زیر پا سازگار شود و به سرعت نسبت به آنها واکنش نشان دهد.

تاندون‌ها بافت‌هایی پیوندی هستند که عضله را به استخوان متصل می‌کنند. این ساختارهای محکم و قوی فیبری وظیفه دارند نیروهای تولید شده توسط عضله را به استخوان انتقال دهند و به این ترتیب مفصل را به حرکت درآورند. التهاب یا تحریک تاندون به بروز درد و در نهایت عارضه تاندونیت یا التهاب تاندون می‌انجامد. تاندون‌های ناحیه مچ پا در معرض نیروهای فشاری قابل توجهی قرار دارند، و در اثر تحمیل فشار بیش از اندازه پاره می شوند  و دچار کشیدگی تاندون مچ پا می‌شویم .

پارگی تاندون

علائم پارگی تاندون مچ پا ، درد شدید و ناتوانی پا می باشد که در نهایت به آسیب دیدگی مفصل‌های مچ پا منجر می‌شود. تاندون آشیل، تاندون‌های پرونئال (کوتاه و بلند) و تاندون‌های تیبیالیس (درشت نئی) جلویی و خلفی در مچ پا قرار دارند. احتمال پارگی هر یک از این ساختارها وجود دارد که عارضه‌ای جدی است و ترمیم آن معمولاً نیازمند جراحی است.

انواع پارگی تاندون های مچ پا :

تاندون آشیل

تاندون آشیل بزرگ‌ترین تاندون بدن است که در محل به هم پیوستن عضله گاستروکنمیوس و عضله سولئوس مفصل ساق پا شکل می‌گیرد و از عضله‌های ساق پا تا استخوان پاشنه امتداد دارد. تاندون آشیل نقش مهمی را در امکان‌پذیر ساختن راه رفتن، دویدن و پریدن ایفاء می‌کند. از آنجایی که تاندون آشیل در فعالیت‌هایی به کار گرفته می‌شود که فشار بسیار زیادی را به آن تحمیل می‌کند، احتمال و شیوع پارگی آن بسیار بالا است. درد ناشی از پارگی تاندون آشیل معمولاً پشت پا، در نزدیکی پاشنه، بروز می‌یابد.

تاندون تیبیالیس (درشت نئی) خلفی

تاندون تیبیالیس خلفی در امتداد سمت داخلی مچ پا قرار دارد و عضله تیبیال خلفی، واقع در پشت استخوان درشت نی (شین)، را به پایین پا وصل می‌کند. مشکلات این تاندون معمولاً زیر برجستگی قوزک میانی (استخوان داخلی مچ پا) رخ می‌دهد، چون گاهی خون کافی به این ناحیه نمی‌رسد و در نتیجه آسیب دیدگی‌های ناشی از استفاده بیش از حد سریع‌تر به پارگی تاندون مچ پا منجر می‌شود. درد ناشی از پارگی این تاندون معمولاً در امتداد بخش داخلی مچ و پایین پا بروز می‌یابد.

تاندون پرونئال

دو تاندون پرونئال کوتاه و بلند وجود دارد که در امتداد بخش خارجی مچ پا کشیده شده است و در معرض نیروهای مکرر حاصل از پیاده‌روی و ایستادن قرار دارد. درد ناشی از این عارضه معمولاً امتداد ناحیه پشتی خارجی مچ پا را درگیر می‌کند.

تاندون تیبیالیس جلویی

عضله تیبیالیس (درشت نئی) جلویی در امتداد جلوی استخوان درشت نی قرار دارد و تاندون تیبیالیس جلویی آن را به پایین پا وصل می‌کند. این ساختار حرکت دورسی فلکشن، حرکت رو به سمت پشت یا بالای، پا و مچ پا را ممکن می‌سازد. عضله تیبیالیس جلویی نقش مهمی را در انجام حرکت دورسی فلکشن و کاهش سرعت پا هنگام راه رفتن و دویدن بر عهده دارد. فشار ناشی از حرکت‌های گوناگونی مانند راه رفتن، دویدن، لگد زدن یا زانو زدن باعث پاره شدن تاندون تیبیالیس جلویی می‌شود. درد ناشی از این آسیب دیدگی معمولاً در امتداد جلوی مچ یا پایین پا متمرکز می‌شود.

علت ها و دلایل

رایج نرین علت پارگی تاندون مچ پا عبارت‌اند از:

 پیشرفت یا نتیجه نهایی تاندونیت مزمن تاندون درگیر یا آسیب دیدگی حاصل از استفاده مکرر و نابه‌جا

 صدمه دیدن مچ پا یا وارد شدن ضربه مستقیم به تاندون

 فرود آمدن پس از پرش یا زمین افتادن به گونه‌ای که مچ پا مستقیم به زمین بخورد یا در وضعیتی نامناسب قرار بگیرد.

 زخم شدن تاندون

 ضعف عضله‌های مرتبط با تاندون در افرادی که پیش از این مبتلا به تاندونیت شده‌اند، فشار مضاعفی را بر تاندون درگیر تحمیل می‌کند.

 مصرف استروئید را یکی از عامل‌های ضعیف شدن تاندون می‌دانند.

 بیماری‌های سیستمیک خاص نیز در ضعیف شدن تاندون بی‌تأثیر نیستند.

 توقف یا کاهش سرعت ناگهانی آسیب دیدگی حاد مچ پا را موجب می‌شود.

 تزریق استروئید در تاندون درگیر یا مصرف بیش از حد استروئیدها ضعیف و آسیب‌پذیر شدن تاندون‌ها را در پی دارد.

علائم و نشانه ها

  درد و ورم مچ پا یا احساس خالی کردن مچ پا پس از افتادن یا سرخوردن

 صدا دادن مچ پای آسیب دیده

 سابقه ابتلا به تاندونیت یا تجربه درد مچ پا و یا فعالیت در ورزش‌های گوناگون

 ورم، حساسیت، التهاب و خون‌مردگی یا تغییر رنگ احتمالی ناحیه مچ پا

 فرورفتگی بالای تاندون آسیب دیده در محل پارگی تاندون

 به دشواری حرکت کردن یا راه رفتن

 بیماران به سختی می‌توانند یا اصلاً نمی‌توانند مچ پا را در سراسر دامنه حرکتی‌اش تکان دهند.

 پارگی یا قطع شدن تاندون در تصاویر ام آر آی مشخص یا تأیید می‌شود.

درد آنی در زمان آسیب دیدگی

راه ها و روش های درمان

تشخیص و درمان زودهنگام شرط لازم موفقیت‌آمیز بودن ترمیم پارگی تاندون‌ از جمله پارگی تاندون زانو و مچ پا است. چنانچه تشخیص یا درمان به تأخیر بیافتد، به هم پیوستن و یکپارچگی مجدد بافت در حال التیام به بهای تشکیل بافت همبند جای زخم و کاهش جریان خون به دست می‌آید. ترمیم جراحی و فیزیوتراپی منظم و مستمر پس از آن درمانی است که معمولاً برای پارگی‌های کامل انتخاب می‌شود. اما پارگی ناقص و جزیی تاندون را می‌توان بدون جراحی با روش‌های محافظه کارانه درمان نمود.

پارگی جزیی (ناقص) تاندون

بی حرکت نگه داشتن مچ پا به مدت  تا 6 هفته به منظور استراحت دادن به مچ پا و تسریع فرایند التیام. پزشک معمولاً برای بیماران بریس، مچ‌بند مخصوص یا ثابت نگه دارنده تجویز می‌کند و از وی می‌خواهد تا هنگام راه رفتن از چوب زیر بغل استفاده کند تا وزن بدن به پا تحمیل نشود.

فیزیوتراپی:پزشک پس از مدتی بی‌حرکت بودن مچ پا زمان مناسب شروع فیزیوتراپی را تعیین می‌کند. در ابتدا به تدریج وسیله ثابت نگه دارنده کنار گذاشته می‌شود، تا تحمل وزن افزایش یابد، دامنه حرکتی مچ پا به حالت طبیعی برگردد و عضله‌های مرتبط با تاندون قوی شوند. همکاری و همفکری پزشک و متخصص فیزیوتراپی در مراحل اولیه و پیشبرد برنامه درمانی بر اساس اصول التیام یافتن بسیار مهم است و مانع آسیب دیدگی مجدد و بیشتر تاندون می‌شود.

 بیمار به موازات بازیابی دامنه حرکتی مچ پا و تقویت عضلات فعالیت‌های کاربردی بیشتری را انجام می‌دهد و سطح عملکرد وی بهبود می‌یابد.

درمان پارگی کامل تاندون

 ترمیم جراحی فوری تاندون در موارد پارگی کامل تاندون ضروری است. تأخیر در انجام جراحی کوتاه شدن تاندون، تشکیل بافت همبند جای زخم و کاهش جریان خون و در مجموع نتیجه‌ای نه چندان رضایت‌بخش را به دنبال دارد.

مچ پا باید پس از جراحی به وسیله وسایل مخصوصی بی‌حرکت بماند و بیمار برای محدود کردن تحمل وزن و حفاظت از مفصل باید از چوب زیر بغل استفاده کند.

 تحمل وزن ظرف 2 تا 4 هفته آتی افزایش می‌یابد و فیزیوتراپی آغاز می‌شود. جراح برنامه درمانی و زمانبندی فیزیوتراپی را تعیین می‌کند.

 فیزیوتراپی: در مرحله نخست وسایل ثابت نگه داشتن مچ پا به تدریج کنار گذاشته می‌شود، تا تحمل وزن افزایش یابد، دامنه حرکتی مچ پا به حالت طبیعی برگردد و عضله‌های مرتبط با تاندون قوی شوند. همکاری و همفکری پزشک و متخصص فیزیوتراپی در مراحل اولیه و پیشبرد برنامه درمانی بر اساس اصول التیام یافتن بسیار مهم است و مانع آسیب دیدگی مجدد و بیشتر تاندون می‌شود.

 بیمار به موازات بازیابی دامنه حرکتی مچ پا و تقویت عضلات فعالیت‌های کاربردی بیشتری را انجام می‌دهد و سطح عملکرد وی بهبود می‌یابد.

نتایج و طول درمان

چنانچه ترمیم و درمان تاندون آسیب دیده بی‌درنگ آغاز شود، تاندون پاره شده مچ پا معمولاً به خوبی بهبود می‌یابد. تأخیر در شروع درمان به بهای تشکیل بافت همبند جای زخم و منقبض شدن تاندون‌ها تمام می‌شود. دیگر عامل‌های تأثیرگذار بر بهبود تاندون عبارت‌اند از:

سن: بیماران مسن‌تر معمولاً ضعیف‌تر هستند و آهسته‌تر بودن فرایند التیام بر دستاوردهای عملکردی اثر می‌گذارد.

قدرت: بیمارانی که پیش از آسیب دیدگی قوی و از وضعیت جسمی خوبی برخوردار هستند، پس از جراحی سریع‌تر بهبود می‌یابند.

بافت: کیفیت بافت پیش از ترمیم جراحی بر فرایند التیام و بهبود پس از جراحی تأثیرگذار است. گردش خون نامناسب و وجود بافت همبند جای زخم فرایند التیام یافتن را مختل می‌سازد.

التیام یافتن پارگی تاندون 8 تا 12 هفته زمان می‌برد، اما بازیابی عملکرد و توانایی پذیرش فعالیت کامل، تحمل وزن و فشار گاهی بیش از یک سال طول می‌کشد.