درد لگن می تواند با ایجاد محدودیت در توانایی راه رفتن، نشستن یا انجام فعالیت های روزانه بر زندگی فرد تاثیر گذارد. هنگامی که درد استخوان لگن باعث ایجاد اختلال در فعالیت های روزمره گردد، لازم است در این رابطه با پزشک ملاقات شود.

علت ها و دلایل

در صورت مواجه شدن با درد لگن و باسن مداوم که احتمالاً با ورم یا حساس شدن مفصل همراه است، پزشک می تواند دلایل احتمالی ایجاد مشکل را مشخص نماید. در این شرایط پزشک بطور کامل وضعیت بیمار را بررسی کرده و سابقه بیماری وی را دریافت می کند. در این زمان احتمالاً از عکس برداری رادیولوژی یا سایر روش های تصویر برداری برای بررسی وضعیت مفصل لگن استفاده می شود. برخی از دلایل معمول ایجاد درد لگن به شرح زیر هستند:

آرتروز

بیماری آرتروز نشان دهنده فرسایش غضروف است. در واقع غضروف وظیفه حرکت هموار استخوان ها بر روی یکدیگر در محل مفاصل بدن همچون مفصل لگن را بر عهده دارد. این شرایط یکی از رایج ترین دلایل ایجاد درد لگن در افراد بالاتر از 65 سال است که معمولاً با درد در جلوی ران یا کشاله آن همراه است. با از بین رفتن غضروف، سر استخوان ران به حفره داخل لگن ساییده می شود. به این ترتیب سایش استخوان و از بین رفتن غضروف می تواند باعث ایجاد اختلال در حرکت های عادی مفصل لگن شود.

ایجاد درد در کشاله ران و ناحیه جلوی آن یکی از رایج ترین علائم ابتلا به آرتروز لگن است. این درد بطور خاص زمانی احساس می شود که بیمار راه رفته یا فعالیت هایی مثل پوشیدن جوراب یا خارج شدن از اتومبیل که نیازمند خم شدن است را انجام می دهد. این درد در نتیجه سایش استخوان ها به یکدیگر احساس می شود. علاوه بر این مفصل لگن می تواند ورم کرده و سفت شود.

آرتریت روماتوئید

در صورت ابتلا به آرتریت روماتوئید، مایع مفصلی (در داخل مفصل) ملتهب می شود. این التهاب باعث می شود مواد شیمیایی در محل آزاد شده و باعث ضخیم شدن مایع مفصلی و وارد شدن آسیب به غضروف و استخوان در محل مفصل شود. التهاب مایع مفصلی می تواند درد و ورم برای بیمار به همراه داشته باشد.

شکستگی لگن

افراد مسن مستعد ایجاد شکستگی استخوان در هنگام انجام فعالیت های عادی و روزمره هستند. این شرایط بطور خاص در هنگام ابتلای فرد به پوکی استخوان مشاهده می شود. هر چند پوکی استخوان بیشتر بر زنان تاثیر می گذارد، مردان بالای 65 سال نیز می توانند به این بیماری مبتلا شوند. شکستگی استخوان لگن یک مشکل اورژانسی است که برای درمان آن نیاز به عمل جراحی فوری بیمار وجود دارد.

علاوه بر این، فعالیت افراد جوان نیز می تواند باعث وارد شدن فشار به مفصل لگن شود. هنگامی که عضلات خسته می شوند، توانایی خود را برای جذب ضربه ناشی از پرش یا سایر فعالیت هایی که باعث انتقال فشار به استخوان می شود از دست می دهند و این شرایط می تواند باعث ایجاد شکستگی یا ترک خوردگی های کوچک در استخوان شود. شکستگی ناشی از فشار نیز می تواند یکی از دلایل درد لگن باشد.

بورسیت

بورسیت نشان دهنده ایجاد التهاب در هر یک از کیسه های محتوی مایعی است که از مفاصل بدن پس از وارد شدن آسیب حفاظت می کند. بورسیت تروکانتریک می تواند بر سطح خارجی مفصل لگن تاثیر گذاشته و باعث ایجاد درد در هنگام ایستادن، راه رفتن، بالا رفتن از پله یا رانندگی شود.

نکروز استخوان

جریان نا کافی خون به استخوان می تواند باعث تخریب سلول های استخوانی شود. در اصطلاح به این فرآیند نکروز استخوان (به این مشکل همچنین نکروز غیر میکروبی یا غیر عفونی نیز گفته می شود). برای سال های طولانی از داروهای کورتیکو استروئید برای متوقف کردن سیستم ایمنی در شرایط درمانی مختلف که باعث ایجاد نکروز استخوان می شود، استفاده می شده است. لگن یکی از رایج ترین محل هایی است که تحت تاثیر نکروز استخوان قرار می گیرد.

تاندونیت

تاندون ها در حقیقت شبیه طناب هایی هستند که ارتباط بافتی مورد نیاز برای اتصال عضلات به استخوان را در محل مفصل لگن و سایر مفاصل بدن فراهم می کنند. تاندون ها می توانند با انجام فعالیت های تکراری و حرکت های شدید ملتهب شده و دردناک شوند. تاندونیت یکی از رایج ترین آسیب دیدگی های ورزشی است که در نتیجه استفاده بیش از حد از بعضی بخش های بدن ایجاد می شود.

کشیدگی

کشیدگی در واقع نشان دهنده ایجاد پارگی های کوچک در عضله به خاطر استفاده بیش از حد یا آسیب دیدگی است. کشیدگی در ناحیه پایین کمر می تواند به خاطر خم شدن، چرخش سریع، و وارد کردن فشار به عضلات نگه دارنده ستون فقرات ایجاد شود. به هر حال، عضلات کمر و لگن اغلب به خاطر ضعیف شدن زیاد عضلات شکمی و عدم امکان حمایت آنها از ناحیه کمر ایجاد می شود.

فتق دیسک

زمین خوردن و بلند کردن اجسام سنگین می تواند باعث وارد شدن آسیب به دیسک ها در ناحیه ستون فقرات شود. دیسک ها نقش جذب کننده ضربه را در ستون فقرات بر عهده دارند. دیسک ها بین مهره ها قرار گرفته و آنها را از هم جدا می کنند و حرکت هموار آنها بر روی یکدیگر را امکان پذیر می نمایند. به هر حال، افزایش سن می تواند باعث شکننده تر شدن دیسک و ترکیدن یا فتق آن شود. درد ناشی از فتق دیسک در ناحیه ستون فقرات می تواند از طریق کانال نخاعی به ناحیه پا نیز کشیده شود که در اصطلاح به این مشکل سیاتیک می گویند.

آرتروز عفونی لگن

آرتروز عفونی لگن می تواند در طول دوره نوزادی و زمان کودکی ایجاد شود. در این زمان سیستم ایمنی بدن ممکن است به بلوغ کافی برای از بین بردن باکتری هایی که به جریان خون وارد می شوند، نرسیده باشد و این شرایط باعث ابتلا به آرتروز عفونی و ایجاد درد در ناحیه لگن و لنگیدن بیمار شود. تب، گرما و قرمزی در اطراف مفصل لگن می تواند نشانه های ایجاد این عفونت باشد.

پوکی استخوان

استخوان های مفصل لگن بافت های زنده هستند و بطور مداوم سلول های مرده آنها توسط بدن جذب شده و جایگزین می شود. هنگامی که سلول های استخوانی با سرعت کافی در طول فرآیند جذب جایگزین نشوند، تراکم یا جرم استخوان کاهش پیدا کرده و این شرایط باعث متخلخل شدن استخوان یا ابتلا به پوکی استخوان می شود. پوکی استخوان در ادامه می تواند باعث ضعیف شدن استخوان شده و این شرایط ریسک ایجاد شکستگی در آن را افزایش می دهد. توجه داشته باشید که استخوان ها با افزایش سن ضعیف می شوند و این مشکل بیشتر در بین زنان مشاهده می گردد.

کشیدگی عضله یا تاندون

انجام فعالیت های تکراری می تواند باعث وارد شدن فشار به عضلات، تاندون ها و رباط هایی شود که از مفصل لگن حمایت می کنند. هنگامی که این ساختارها در نتیجه استفاده بیش از حد یا آسیب دیدگی ملتهب شوند، احتمال ایجاد درد لگن و نیز محدودیت در حرکت های عادی آن افزایش پیدا می کند.

برخی از شرایط دیگر نیز می توانند باعث ایجاد درد در ناحیه لگن شوند. به همین خاطر لازم است در صورت مشاهده موارد زیر به مراکز پزشکی برای استفاده از خدمات درمانی مراجعه شود:

 در صورتی که بیمار نمی تواند به خاطر درد به درستی راه رفته یا لگن خود را خم نماید.

 ادامه یافتن درد لگن برای بیش از چند روز.

 ایجاد نقص یا ورم در لگن یا بالای ران.

 احساس درد در ناحیه لگن در طول شب یا زمان استراحت

 تب کردن، قرمزی و احساس گرما در مفصل لگن

علائم و نشانه ها

با توجه به شرایطی که باعث ایجاد درد لگن می شود، بیمار ممکن است ناراحتی در لگن و سایر اعضای بدن خود را به شرح زیر احساس نماید:

 – ران

– داخل مفصل لگن

– کشاله ران

 – خارج مفصل لگن

– باسن

گاهی اوقات درد از سایر نقاط بدن همچون پشت یا کشاله ران (در نتیجه فتق هیاتال) به ناحیه لگن کشیده می شود. همچنین ممکن است بیمار متوجه شود درد لگن وی با انجام فعالیت تشدید می شود. این شرایط بطور خاص در مواردی مشاهده می شود که درد لگن به خاطر ابتلا به آرتروز باشد. به همراه درد، بیمار ممکن است با محدودیت در دامنه حرکت نیز مواجه شود. علاوه بر این، بعضی افراد در نتیجه درد دائم لگن دچار مشکل لنگیدن می شوند. درد شدید و مزمن استخوان لگن و باسن در زنان (مخصوصا در زمان بارداری) و مردان دیده شود.

تشخیص

در صورتی که درد لگن خاصره شما ادامه داشته یا برای مدت بیش از دو هفته تشدید شود، لازم است بیمار با یک پزشک یا متخصص فیزیوتراپی ملاقات نماید. دکتر فیزیوتراپی سوالات لازم را از بیمار پرسیده و حرکت هایی را مورد توجه قرار می دهد که باعث تشدید درد می شوند. درد در هنگام خم شدن لگن مثل زمان بالا و پایین رفتن از پله  و بطور خاص هنگام پوشیدن جوراب اغلب نشانه ای از یک مشکل ایجاد شده در ناحیه لگن می باشد. پزشک همچنین از شما درباره نحوه شروع علائم مشکل، نحوه تاثیرگذاری بر انجام فعالیت های روزمره، و نیز ادامه یافتن درد در طول شب یا زمان استراحت سوال خواهد کرد.

در ادامه دکتر فیزیوتراپی وضعیت لگن را در هنگام حرکت دادن آن بررسی می کند تا به این ترتیب بتواند اطلاعات کافی برای برنامه ریزی درمان شما جمع آوری نماید. به هر حال، گاهی اوقات لازم است از آزمایش های دیگر برای تشخیص سایر شرایط احتمالی استفاده شود.

راه ها و روش های درمان

فیزیوتراپی

خوشبختانه، بسیاری روش های درمانی مختلف برای تقویت عضلات باسن وجود دارد که قبل از عمل جراحی می توان از آنها برای بیمار استفاده کرد. روش های درمانی فیزیوتراپی بدون عمل جراحی می تواند باعث کاهش درد، بهبود کیفیت زندگی، و به تاخیر انداختن یا بر طرف کردن نیاز به عمل جراحی شود. بهترین راه برای تشخیص اینکه آیا فیزیوتراپی می تواند به رفع مشکلات لگن کمک کند یا خیر، صحبت کردن با یک متخصص فیزیوتراپی است.

متخصص فیزیوتراپی می تواند نحوه انجام تمرین های کششی و حرکتی را به منظور افزایش انعطاف پذیری و قدرت عضلات لگن، به بیمار آموزش دهد. برای مشکلاتی مثل بورسیت، از امواج مافوق صوت و تکنیک های ماساژ نیز می توان استفاده کرد. همچنین در صورت وجود مشکل پوکی استخوان و شکستگی های ناشی از آن، دکتر فیزیوتراپی می تواند از مگنت تراپی برای تحریک رشد سلول های استخوانی و افزایش تراکم استخوان استفاده نماید. توجه داشته باشید که در این حالت بسیاری از روش های درمانی دیگر نیز برای رفع مشکل بیمار وجود دارد.

علاوه بر این، دکتر فیزیوتراپی می تواند درباره تمرین های ایروبیک مفید همچون شنا کردن، آب درمانی و دوچرخه سواری که درد لگن را مشابه فعالیت های دارای سطح تماس شدید افزایش نمی دهند، آموزش لازم را به بیمار ارائه کند. در این حالت ممکن است به بیمار توصیه شود وزن خود را کاهش دهد. به این ترتیب می تواند فشار وارد شده به مفاصل بدن را بطور مشخص کاهش داد. در نهایت، دکتر فیزیوتراپی می تواند به بیمار مکانیزم های بدن را نشان داده و بر این اساس نحوه نشستن، ایستادن، بلند کردن، و خوابیدن صحیح به منظور اجتناب از تشدید و بدتر شدن درد لگن را آموزش دهد.

برخی از تکنیک های اصلی مورد استفاده در فیزیوتراپی به شرح زیر هستند:

سرما و گرما درمانی

استفاده از یخ می تواند به حداقل شدن درد و ورم ایجاد شده در ناحیه لگن کمک موثر نماید. این روش اغلب برای بیمارانی استفاده می شود که اخیراً یک آسیب دیدگی حاد یا شدید داشته اند. برای این کار، یک قالب یخ در حوله پیچیده شده و بر روی محل درد در ناحیه لگن برای حدود 20 دقیقه قرار می گیرد. فیزیوتراپ ممکن است به بیمار توصیه کند استفاده از یخ را در خانه هر 3 تا 4 ساعت تکرار نماید.

از طرف دیگر، بسته های آب گرم می توانند به کاهش سفتی و درد در ناحیه لگن کمک نمایند. علاوه بر این، استفاده از بسته های آب گرم می تواند به افزایش جریان خون در محل آسیب دیدگی کمک کرده و به این ترتیب فرآیند بهبود بیمار را تسریع نماید. به این ترتیب بسته آب گرم را در حوله پیچیده و بر روی محل آسیب دیدگی به مدت 20 دقیقه قرار می دهند. این روش اغلب زمانی برای بیمار تجویز می شود که ورم لگن به تازگی بهبود پیدا کرده باشد. استفاده از بسته های آب گرم معمولاً قبل از انجام تمرین های کششی برای بیمار انجام می شود.

درمان نقطه محرک

عضلات دارای «گره هایی» یا نواحی خاص هستند که باعث قفل شدن مفصل و بی حرکت شدن آن می شوند. فیزوتراپ می تواند از دستان خود یا «درای نیدلینگ» برای فعال کردن و کاهش مشکل این نواحی خاص استفاده نماید.

درمان دستی و ماساژ

یک دکتر فیزیوتراپی با تجربه می تواند کارهای خارق العاده برای افزایش دامنه حرکت مفصل لگن با دستکاری آن انجام دهد. این نوع از درمان می تواند باعث کاهش گرفتگی ایجاد شده در کپسول های مفصل، تجزیه نواحی دارای چسبندگی که باعث ایجاد محدودیت در حرکت مفصل می شود، و نیز باز شدن نواحی سفت شده که دلیل ایجاد درد است، شود. ماساژ یک روش دیگر برای شل کردن عضلات سفت شده و افزایش انعطاف پذیری آنها است و می تواند نیاز به انجام عمل جراحی را به تاخیر اندازد.

تمرین های تحت نظارت

با وجودی که تمرین های کششی و دامنه حرکت را می توان به تنهایی و بدون نیاز به نظارت پزشک انجام داد، اما در صورت انجام این تمرین ها تحت نظارت فیزیوتراپ اثربخشی آنها بطور مشخص افزایش پیدا خواهد کرد. در این حالت علاوه بر هدایت بیمار در طول مراحل انجام تمرین ها برای تقویت و بهبود وضعیت لگن، دکتر فیزیوتراپی می تواند از تجهیزات خاص برای کمک به بیمار برای انجام موثرتر روش های درمانی در مقایسه با حالتی که این تمرین ها بدون نظارت انجام می شود، استفاده نماید.

مدالیتی های الکترو درمانی

دکتر فیزیوتراپی ممکن است تصمیم بگیرد از ماشین ها یا ابزارهای خاص به عنوان بخشی از برنامه درمان استفاده کند که برای مثال در این رابطه می توان از امواج مافوق صوت (US)، تحریک الکتریکی عصب از راه پوست (TENS)، و لیزر درمانی نام برد. نوع مودالیتی استفاده شده در این حالت بستگی به نیازهای خاص بیمار و اهداف درمانی  برای کمر درد وی دارد.

آموزش بیمار

یک جنبه مهم از برنامه توان بخشی کمک به درک بیمار از شرایط بیماری است. علاوه بر این، دکتر فیزیوتراپی اقدامات احتیاطی لازم برای بررسی وضعیت بیماری در طول دوره ریکاوری را به بیمار اعلام کرده و نیز تکنیک های مختلف برای کمک به جلوگیری از آسیب دیدگی مجدد را به وی آموزش می دهد. علاوه بر این، فیزیوتراپ ممکن است نحوه استفاده از درمان های خانگی برای کاهش درد لگن را آموزش داده و می تواند فهرستی از تمرین های بی خطر که امکان انجام آنها در خانه به عنوان بخشی از برنامه توان بخشی خانگی وجود دارد را در اختیار بیمار قرار دهد.

تمرین های مورد استفاده برای درد لگن که در خانه قابل انجام هستند

تمرین های حرکتی زیر را می توان به صورت روزانه برای کاهش درد لگن در خانه انجام داد. لازم است این تمرین ها در حالت اولیه شروع شده و به تدریج توسعه داده شوند. این حرکت ها به نحوی طراحی شده اند که امکان انجام آنها به صورت ریلکس و نه با انجام فعالیت های شدید، وجود دارد.

•  به پشت دراز کشیده و زانوهای خود را خم نمایید. در این حالت کف پاها می بایست بر روی زمین قرار داشته باشند. عضلات سرینی خود را با سفت کردن باسن جمع نمایید. این وضعیت را برای پنج ثانیه حفظ کرده و سپس ریلکس کنید. در هنگام انجام این حرکت می بایست به صورت عادی تنفس نمایید. این حرکت را 30 بار در هر مرتبه تکرار نمایید.
• به پشت دراز کشیده و زانوهای خود را خم کنید. در این حالت کف پاها می بایست بر روی زمین قرار داشته باشند. عضلات باسن خود را سفت کنید و سپس لگن را از زمین بلند نمایید. این وضعیت را برای حدود پنج ثانیه حفظ کرده و سپس به آرامی کمر را به محل اولیه آن باز گردانید. در طول انجام این حرکت باید بطور عادی تنفس نمایید. می توان این حرکت را تا 30 بار تکرار کرد و بین دفعات انجام تمرین برای چند ثانیه (یا بیشتر) استراحت نمود. در صورتی که هنگام انجام حرکت احساس خستگی کردید، انجام تمرین را متوقف کرده و برای چند دقیقه استراحت نمایید.
• به پشت دراز کشیده و زانوهای خود را خم نمایید. در این حالت کف پاها می بایست بر روی زمین قرار داشته باشند. عضلات باسن خود را سفت کرده و لگن را از زمین بلند کنید. در ادامه عضلات شکم خود را سفت کرده و یک پای خود را برای چند اینچ از زمین بلند نمایید. سپس به آرامی پای خود را روی زمین قرار داده و پای دیگر را چند اینچ از زمین بلند کنید. در طول انجام حرکت باید بطور عادی تنفس نمایید. این حرکت چیزی شبیه به قدم زدن می باشد و بیمار می تواند انجام آن را در هر مرتبه 30 بار تکرار نماید.