دررفتگی آرنج

دررفتگی مفصل آرنج دست زمانی رخ می‌دهد که استخوان‌های ساعد دست (رادیوس و اولنا) از وضعیتی که نسبت به استخوان بازو (هومروس) دارند خارج می‌شوند. به این ترتیب، مفصل آرنج که محل تلاقی سه استخوان فوق است، دچار دررفتگی می‌شود.

بعضی از آسیب‌های جدی که می‌توانند به همراه دررفتگی آرنج بروز کنند عبارتند از شکستگی استخوان‌ها، آسیب‌دیدگی شریان‌های بازو (رگ‌هایی که خون را به مچ دست می‌رسانند) و آسیب‌دیدگی عصب‌هایی که از اطراف آرنج عبور می‌کنند، که باعث اختلالات حسی و حرکتی در بازو و مچ دست می‌شود.

علت ها و دلایل

دلیل اکثر دررفتگی‌های آرنج زمین خوردن است که در بیشتر موارد در حالتی رخ می‌دهد که دست کاملاً کشیده است. البته، هرگونه ضربه‌ای که باعث آسیب شود (مانند تصادف اتومبیل یا افتادن در حین اسکی) می‌تواند منجر به دررفتگی آرنج شود.

کشیدگی آرنج نوع خاصی از دررفتگی آرنج است که بیشتر در کودکان خردسال رخ می‌دهد. این مشکل زمانی بروز می‌کند که ساعد دست کودک به طور ناگهانی کشیده می‌شود، و این حرکت ناگهانی باعث خارج شدن سر استخوان رادیوس از مفصل آرنج می‌گردد. این نوع دررفتگی در کودکان زیر 5 سال شایع است.

علائم و نشانه‌ها

درد شدید و تورم آرنج و همچنین ناتوانی در خم کردن آن، همگی نشانه‌هایی از دررفتگی آرنج هستند.

در بعضی موارد، افراد در مچ دستشان حسی نداشته یا نبضشان را از دست می‌دهند (نمی‌توانند ضربان قلب را در مچ دستشان احساس کنند).

ممکن است شریان‌ها و عصب‌هایی که از اطراف آرنج می‌گذرند آسیب‌دیده باشند. آسیب‌دیدگی عصب‌ها می‌تواند باعث بروز اختلالات حسی یا ناتوانی در استفاده طبیعی از ساعد یا مچ دستی شود که پایین‌تر از آرنج آسیب‌دیده قرار گرفته‌اند.

کودکانی که دچار کشیدگی آرنج شده‌اند به خاطر درد نمی‌توانند آرنجشان را خم کنند و به همین دلیل دستشان در حالت کمی خمیده نگه‌می‌دارند.

چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر فردی نمی‌تواند آرنجش را حرکت دهد، درد شدیدی دارد، نمی‌تواند دست خود را حس کند یا هیچ‌گونه نبضی در مچ دستش ندارد، باید فوراً به اورژانس یا مطب یک پزشک مراجعه کند.

تشخیص

پزشک کار را با یک معاینه شروع می‌کند. دررفتگی مفصل آرنج دست در همان معاینه قابل تشخیص است. در طول معاینه:

پزشک با چک کردن نبض، بررسی طبیعی بودن حس دست و حرکت مچ و انگشتان، و همچنین بررسی طبیعی بودن جریان خون در دست، از سالم بودن عصب‌ها و شریان‌ها مطمئن می‌شود.

سپس، از آرنج آسیب‌دیده عکس رادیولوژی گرفته می‌شود. گاهی اوقات شکستگی استخوان علائمی شبیه به دررفتگی دارد و بعضی از شکستگی‌ها هم همراه با دررفتگی مفصل آرنج دست رخ می‌دهند.

اگر پزشک احتمال بدهد که شریانی آسیب‌دیده است، برای درمان در رفتگی آرنج انجام آزمایش‌های دیگری مانند آرتریوگرام (گرفتن عکس رادیولوژی از یک شریان) را توصیه خواهد کرد.

دررفتگی آرنج یک آسیب‌دیدگی جدی است که باید برای درمان در رفتگی آرنج به اورژانس یا پزشک مراجعه کرد. در خانه هم می‌توانید روی آرنجتان یخ بگذارید. این کار به کاهش کمی از درد و تورم کمک می‌کند. البته، مهمتر از همه این است که به پزشک مراجعه کنید.

اگر چه بهترین کار این است که این آسیب‌دیدگی و دررفتگی آرنج توسط یک پزشک ارزیابی شود، اما در خانه هم می‌توانید با بررسی بعضی از علائم، از سالم بودن شریان‌ها و عصب‌های دستتان مطمئن شوید:

برای چک کردن شریان، پایین شست که به مفصل مچ دست متصل می‌شود را لمس کنید. در این حالت باید بتوانید نبضتان را احساس کنید. سپس، نوک انگشتانتان را فشار دهید. می‌بایست رنگ آن‌ها بپرد (سفید شوند) و در عرض سه ثانیه دوباره به رنگ صورتی طبیعی‌شان برگردند. اگر نتیجه هر کدام از این آزمایش‌ها غیرطبیعی بود فوراً به پزشک مراجعه کنید. اگر کودک یا شخص دیگری قادر به انجام این آزمایش‌ها نیستند، شما می‌توانید این کار را برایشان انجام بدهید.

از اطراف آرنج سه عصب می‌گذرند. در هر یک از عصب‌ها بخش‌هایی وجود دارد که به قدرت و حس نقاط مختلف دست مربوط می‌شوند. ابتدا برای چک کردن قدرت، در حالی که کف دستتان رو به پایین است و انگشتانتان را کشیده‌اید، مچ دستتان را رو به بالا تا حالت عمودی خم کنید (برای عملکرد عصب رادیال)، سپس انگشتانتان را از هم دور کنید (برای عملکرد عصب اولنار)، و بعد هم تلاش کنید با انگشت کوچکتان انگشت شستتان را لمس کنید (برای عملکرد عصب مدیان). اگر در انجام هر یک از این آزمایش‌ها مشکل دارید، سریعاً به پزشک مراجعه کنید.

با لمس کردن تمامی سطح دست و بازویتان، تغییرات حسی یا بساوایی ایجاد شده در دستتان را بررسی کنید. اگر به هرگونه بی‌حسی دچار شده‌اید، فوراً به پزشک مراجعه کنید.

راه ها و روش های درمان

پزشک با پایین کشیدن مچ دست و وارد آوردن فشاری آرام و رو به پایین به طرفی از ساعد که به آرنج نزدیک است آرنج را جا می‌اندازد. این کار بسیار دردناک است، برای همین، عموماً پیش از جا انداختن به بیمار یک داروی مسکن قوی داده می‌شود.

بعد از جا افتادن آرنج، پزشک یک عکس رادیولوژی از آرنج می‌گیرد و سپس دست بیمار را در یک اسپلینت (آتل) قرار می‌دهد که آرنج به حالت خمیده نگه‌می‌دارد.

فیزیوتراپی

تمامی بیماران باید پس از جااندازی آرنج و دریافت درمان‌های مقتضی، تحت یک برنامه فشرده فیزیوتراپی قرار بگیرند. فیزیوتراپی آرنج‌های دررفته معمولاً شامل تمرینات متحرک‌سازی می‌شود که انجام آن‌ها فوراً و تحت نظر دکتر فیزیوتراپی آغاز می‌شوند. هدف از این تمرینات ورزشی جلوگیری از سفت یا ضعیف شدن آرنج است.

موارد زیر، گزینه‌های فیزیوتراپی درمانیِ موجود برای دررفتگی آرنج هستند، که می‌توان از ترکیبی از آن‌ها نیز استفاده کرد:

ثابت نگه‌داشتن

 یخ و گرما درمانی

 تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS)

 اولتراسوند

متحرک‌سازی مفصل آرنج

تمرینات فیزیوتراپی

 تمرینات دامنه حرکتی

 تمرینات غیرفعال دامنه حرکتی (PROM)

 تمرینات فعال کمکی دامنه حرکتی (AAROM)

تمرینات فعال دامنه حرکتی (AROM)

ورزش و حرکات اصلاحی

تمرینات ورزشی بخش اصلی درمانِ پس از جااندازی و یا جراحی دررفتگی‌ها و دررفتگی‌های همراه با شکستگی آرنج هستند. انجام توانبخشی، هم بعد از درمان‌های جراحی و هم بعد از درمان‌های غیرجراحیِ دررفتگی‌های همراه با شکستگی آرنج ضروری است. پس از جااندازی بسته، بیمار باید تمریناتی را برای بهبود دامنه حرکت انجام دهد. پس از جراحی، انجام تمرینات ورزشی بخشی اساسی از توانبخشی و عامل مهمی در موفقیت‌آمیز بودن نتیجه درمان خواهد بود.

در اینجا چند تمرین ورزشی مناسب برای توانبخشی آرنج‌های آسیب‌دیده را توضیح می‌دهیم. البته، باید در مورد مناسب بودن این تمرینات برای شما، و گرفتن راهنمایی‌هایی در مورد نحوه انجام آن‌ها و همچنین دریافت یک برنامه ورزشی پیشرفته با دکتر فیزیوتراپی خود صحبت کنید:

خم و راست کردن آرنج

– در حالت ایستاده پاها را به عرض لگنتان باز کرده و زانوهایتان را کمی خم کنید.

– در هر دستتان یک دمبل بگیرید و در همان حال که پشتتان را راست نگه داشته‌اید از ناحیه پایین کمر به جلو خم شوید.

– دست‌هایتان را در حالت کشیده به دو طرف بدنتان بچسبانید و آرنج‌هایتان را 90 درجه خم کنید.

– آرنج‌هایتان را چسبیده به بدن نگه‌دارید و دست‌هایتان را آن‌قدر به عقب ببرید که آرنج‌هایتان کاملاً صاف شوند.

فلکشن آرنج

– بایستید یا روی یک صندلی بنشینید و در همان حال تا جایی که می‌توانید شانه‌هایتان را عقب بکشید. با خم کردن آرنج، ساعدتان را به طرف بازویتان برده و سپس به حالت اول برگردانید.

چرخاندن ساعد رو به بالا و پایین

چرخاندن ساعد رو به بالا

متن شکل از چپ به راست: چرخاندن ساعد رو به بالا؛ چرخاندن ساعد رو به پایین

– دست راستتان را کنار بدنتان نگه داشته و آرنج آن را 90 درجه خم کنید.

– برای شروع حرکت، کف دستتان را رو به پایین نگه‌دارید.

– به آرامی ساعدتان را طوری بچرخانید که کف دستتان رو به بالا قرار بگیرد. برای سخت‌تر کردن این حرکت، آن را در حال نگه‌داشتن یک دمبل کوچک نیز انجام دهید.

چرخاندن ساعد رو به پایین

– دست راستتان را کنار بدنتان نگه داشته و آرنج آن را 90 درجه خم کنید.

– برای شروع، کف دستتان را رو به بالا نگه‌دارید.

– به آرامی ساعدتان را طوری بچرخانید که کف دستتان رو به پایین قرار بگیرد. برای سخت‌تر کردن این حرکت، آن را در حال نگه‌داشتن یک دمبل کوچک نیز انجام دهید.