درمان افسردگی با rtms(دستگاه آر تی ام اس) با تحریک مغناطیسی مغز

وقتی روش‌های دارویی برای درمان افسردگی اثر نمی‌کنند، پزشکان ممکن است گزینه‌های درمانی دیگری مانند تحریک مغناطیسی مکرر ترانس کرانیال یا از روی جمجمه (repetitive transcranial magnetic stimulation -rTMS) را تجویز کنند. در این روش درمانی از پالس‌های مغناطیسی برای هدف قرار دادن نواحی خاص مغز استفاده می‌شود. افراد برای رفع غم و اندوه شدید و احساس ناامیدی که با افسردگی همراه است، از این روش درمانی استفاده می‌کنند.

افسردگی چیست؟

اگر بیشتر از دو هفته احساس ناراحتی و غم، ناامیدی یا بدبختی کرده باشید و یا دیگر علاقه یا لذتی در انجام دادن فعالیت‌های معمولتان ندارید و حداقل در سه مورد چندین مورد از علائم و نشانه‌هایی از دسته‌های زیر را تجربه کرده باشید، ممکن است دچار افسردگی شده باشید.

یادآوری این نکته حائز اهمیت است که همه ما گاهی اوقات دچار برخی از این علائم می‌شویم و ممکن است لزوماً به معنای افسردگی شما نباشد؛ و البته به همین صورت، همه افرادی که دچار افسردگی می‌شوند، همه این علائم را ندارند.

علائم رفتاری

افراد افسرده

• دیگر بیرون نمی‌روند
• کارها و وظایف در محل کار / مدرسه را به طور کامل انجام نمی‌دهند
• از خانواده و دوستان نزدیک دور می‌شوند
• به مصرف الکل و آرام‌بخش روی می‌آورند
• فعالیت‌های لذت‌بخش معمولشان را انجام نمی‌دهند
• قادر به تمرکز روی چیزی نیستند

احساسات

• متأثر بودن
• احساس گناهکار بودن
• تحریک‌پذیر و حساس شدن
• یاس
• عدم اعتمادبه‌نفس
• ناخوشنودی
• عدم قاطعیت (در تصمیم‌گیری)
• ناامیدی
• احساس بدبختی
• غمگین بودن

افکار

• “من یک شکست خورده هستم.”
• ‘همه چیز تقصیر من است.’
• “هیچ چیز خوبی برای من پیش نمی آید.”
• ‘من بی ارزشم.’
• “زندگی ارزش زندگی ندارد.”
• ” بقیه بدون من حالشان بهتر می‌شود.”

علائم جسمی

فرد افسرده

• همیشه خسته است
• بیمار و رنجور است
• سردرد و دردهای عضلانی دارد
• دل‌پیچه و تهوع
• مشکلات خواب
• از دست دادن یا تغییر اشتها
• کاهش یا افزایش قابل‌توجه وزن

rTMS چگونه عمل می‌کند؟

کویل مخصوص برای این درمان، یک پالس مغناطیسی متمرکز ایجاد می‌کند که برای هدف قرار دادن منطقه‌ی خاصی از مغز برای وضعیت و بیماری در حال درمان استفاده می‌شود. با پالس دادن میدان مغناطیسی، جریان‌های الکتریکی کوچکی تولید می‌شوند. این جریان‌های الکتریکی فعالیت مراکز مغز را تحریک می‌کنند. این تحریک، مسیرهای عصبی را دوباره فعال می‌کند و اثر تجمعی منجر به تغییر در نحوه عملکرد مغز می‌شود.

rTMS چگونه برای درمان افسردگی عمل می‌کند؟

علم نشان داده است که علت بروز افسردگی، با قشر فرونتال (لوب فرونتال یا قشر خلفی ‌جانبی پیش‌- پیشانی (DLPFC)) مرتبط است که در آنجا برقراری ارتباط بین DLPFC و سینگولیت قدامی عمیق‌تر (AC) اختلال ایجاد می‌شود. تحریک مغناطیسی مکرر مغز از روی جمجمه (rTMS) به طور خاصی روی این ناحیه کوچک (DLPFC) متمرکز می‌شود. با تحریک مکرر این منطقه، ارتباط بین این دو ساختار می‌تواند بهبود یابد، در نتیجه علائم افسردگی تا ۶ الی ۱۲ ماه کاهش خواهد یافت. اثر قابل‌توجه از درمان معمولاً طی ۱۰ تا ۱۲ جلسه‌ی آر تی ام اس حاصل می‌شود.

با توجه به چرخه‌ای بودن دوره‌ی افسردگی، بیماران ممکن است بعد از این دوره درمانی نیاز به هیچ جلسه درمانی دیگری نداشته باشند. اگر مشکلات و علائمی برگردد، ممکن است درمانگران ما جلسات درمانی بیشتری را برای دستیابی به اثر ضدافسردگی مداوم و همیشگی توصیه کنند.

معمولاً ۷۸٪ از افراد به‌خوبی به درمان آر تی ام اس پاسخ می‌دهند و تقریباً عوارض جانبی را در پی ندارد. FDA درمان آر تی ام اس را به‌عنوان درمانی بی خطر تائید کرده است. یکی از مهم‌ترین مزایای درمان افسردگی با rTMS این است که وابستگی بیماران به داروهای ضدافسردگی بعد از درمان کاهش یافته یا کلاً از بین می‌رود.

چه کسانی می‌تواند تحت درمان rTMS قرار بگیرند؟

rTMS برای هرکسی که علائم خفیف تا شدید افسردگی دارد مناسب است. این درمان به طور گسترده در بیمارانی که دارای افسردگی مقاوم به درمان هستند یا بیمارانی که به داروهای ضدافسردگی مانند پاروکستین، ونلافاکسین یا سیتالوپرام پاسخ نمی‌دهند، استفاده می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد که بیماران مبتلا به اشکال خفیف افسردگی می‌توانند از درمان با آر تی ام اس بهره‌مند شوند.

محدودیت‌های انجام این روش

اگر دچار افسردگی هستید، ممکن است واجد شرایط برای درمان ار تی ام اس باشید. فقط چند مشکل شناخته شده وجود دارد که احتمال موفقیت آن‌ها با این روش کمتر است، این شامل افرادی می‌شود که دچار روان‌پریشی، اسکیزوفرنی یا اختلالات جدی در شخصیت می‌باشند.

پزشکان، درمان آر تی ام اس را برای کسانی که صرع دارند یا باردار هستند توصیه نمی‌کنند.

rTMS یا داروهای ضدافسردگی؟

وقتی این دو را با هم مقایسه می‌کنیم، بیش از ۴۰٪ از بیماران مبتلا به افسردگی، به داروهای ضدافسردگی مانند پاکسیل (پاروکستین)، افکسور (ونلافاکسین)، سیپرامیل (سیتالوپرام)، رمرون (میرتازاپین) یا دوکسپین پاسخ نمی‌دهند. داروهای ضدافسردگی اغلب برای درمان افسردگی تجویز می‌شوند زیرا تأثیر و نتایج داروهای ضدافسردگی مشخص و شناخته شده است.

دانشمندان می‌دانند که rTMS هنوز یک روش درمانی نسبتاً جدید است، بنابراین آن‌ها مزایای استفاده از rTMS را با داروهای ضدافسردگی معمولی مقایسه می‌کنند و اطلاعات بیشتری را در مورد معیارهایی برای درمان مورد نظر ارائه می‌دهند.

دو نوع اصلی از داروهایی که در حال حاضر برای افسردگی تجویز می‌شوند عبارت‌اند از: داروهای ضدافسردگی تری سایکلیک (TCA) مانند دوکسپین (Doxepin) و بازدارنده‌های باز جذب سروتونین انتخابی (SSRIs) یا بازدارنده‌های باز جذب سروتونین-نوراپی نفرین (SNRI) مانند پاروکستین، سیتالوپرام و ونلافاکسین. گاهی اوقات از روش ای سی تی (درمان با تشنج برقی- ECT -electroconvulsive therapy) یا الکترو شوک درمانی استفاده می‌شود، اما کاربرد محدودی دارد.

اگرچه درمان با استفاده از تحریک مغناطیسی، روشی نسبتاً ناشناخته است، اما مطالعات گسترده علمی تحت شرایط کنترل شده‌ای در مورد اثرات rTMS انجام شده است. علاوه بر این، درمان rTMS تقریباً هیچ عارضه جانبی ندارد، بنابراین می‌تواند به‌عنوان یک درمان بی خطر و ایمن انجام شود، طبق نتیجه‌گیری که FDA از بررسی‌های خود مشاهده کرده است.

یک درمانگر و پزشک آموزش دیده در این زمینه قادر است که نیازهای فردی بیمار را ارزیابی کند و در مورد بهترین گزینه‌های درمانی برای او تصمیم‌گیری کند، البته در اینجا فهرستی از مزایا و معایب ناشی از داروهای ضدافسردگی و rTMS برای درمان افسردگی ارائه شده است که می‌توانید آن‌ها را مقایسه کنید.

مزایای داروهای ضدافسردگی

• اثربخشی ادعا شده و اثبات شده بر اساس مطالعات گسترده
• به راحتی قابل دسترسی هستند

مضرات داروهای ضدافسردگی

• اثر بخشی هر یک از داروها ۴۰% ± است
• خطر مصرف بیش از حد دوز (خصوصاً با TCA)
• ترکیب آن‌ها با سایر داروها و / یا الکل می‌تواند خطرناک باشد
• خلاص شدن و ترک کردن آن‌ها دشوار است
• افزایش خطر خودکشی (به‌ویژه در مورد نوجوانان)
• درمان سیستمیک که بروز عوارض جانبی را ممکن می‌سازد از جمله: حالت تهوع، خستگی، افزایش وزن، بی‌خوابی، کاهش میل جنسی، کاهش حافظه، تعریق، افزایش ضربان قلب، خشکی دهان و کابوس دیدن

مزایای درمان rTMS

• اثرات اولیه در طی ۱۰ جلسه (۲ تا ۳ هفته) احساس می‌شود
• اثر طولانی مدت بعد از ۴ تا ۸ هفته درمان شدید و فشرده
• این درمان موضعی عوارض جانبی بسیار کمی دارد و حتی ممکن است بدون عوارض باشد (عوارض جانبی احتمالی شامل سردرد و ناراحتی جزئی در محل تحریک می‌باشند).

معایب درمان rTMS

• در بعضی موارد، ممکن است بعد از ۶ تا ۱۲ ماه، یک سری جلسات تکمیلی و مجدد برای حفظ اثر درمان لازم باشد.

آیا rTMS بی خطر است؟

rTMS روشی ایمن است که بیش از سه دهه تحت تحقیقات بالینی و علمی شدیدی قرار گرفته است. FDA درمان rTMS را به‌عنوان درمانی مطمئن و مؤثر برای افسردگی تائید کرده است. اکثر بیماران عوارض جانبی قابل‌توجهی را تجربه نمی‌کنند.

درمان rTMS چه حسی دارد؟

ممکن است یک احساس ضربه زدن روی پوست سر خود احساس کنید، اما بیشتر افراد خیلی سریع به آن عادت می‌کنند. پزشک تا زمانی که نسبت به این احساس پالس مغناطیسی احساس راحتی نکرده‌اید، قدرت درمان را افزایش نمی‌دهد.

برخی از بیماران احساس می‌کنند که آر تی ام رس باعث می‌شود صورت آن‌ها پیچیده شود. این جای نگرانی ندارد و به محض اتمام درمانتان، این احساس نیز از بین می‌رود.

آیا rTMS با درد همراه است؟

در جلسات اول ممکن است ناراحتی خفیفی احساس شود، اما با عادت کردن به این احساس و روند درمان، این ناراحتی به زودی از بین می‌رود. شدت درمان آر تی ام اس در اولین جلسه‌تان برای شما، تنظیم و متناسب می‌شود. پزشک به شما این اطمینان خواهد داد که درمان شما را با قدرت کمتری شروع می‌کند و حداکثر قدرت متناسب برای شما را در زمانی که احساس راحتی کردید به کار می‌برد.

یک جلسه rTMS چقدر طول می‌کشد؟

اولین جلسه شما یک ساعت طول خواهد کشید که این شامل زمان آشنایی شما با روش rTMS و تمام سنجش‌هایی است که توسط پزشک شما انجام می‌شود. هر جلسه بعدازآن، به مدت ۳۰ دقیقه طول خواهد کشید.

یک دوره درمان با rTMS چه مدت طول می‌کشد؟

با در نظر گرفتن شرایط فرد، میزان جلسات لازم برای بیمار پس از ارزیابی توسط پزشک مربوطه تجویز می‌شود. به‌طورمعمول تقریباً ۳۰ جلسه با روزانه بین ۱ تا ۳ جلسه لازم است.

آیا در طول درمان احساس راحتی خواهم داشت؟

در حین دریافت درمان، بر روی یک صندلی راحتی دراز می‌کشید و البته نمی‌توانید سر خود را حرکت دهید، ضمن اینکه می‌توانید مطالعه کنید یا به یک موسیقی گوش دهید تا به آرامش شما کمک کند.

عوارض جانبی rTMS چیست؟

عوارض جانبی ناشی از این درمان به طور کلی خفیف است و اندکی پس از یک جلسه برطرف می‌شوند و به مرور زمان با جلسات بیشتر کاهش می‌یابند. این عوارض شامل موارد زیر می‌باشد:

• سردرد
• ناراحتی پوست سر در محل تحریک
• پیچش عضلات پوست سر و صورت
• خستگی

خطر تشنج در حدود ۱ در ۵۰۰۰۰ جلسه درمان است (که مشابه خطر تشنج ناشی از داروهای ضدافسردگی است). برای به حداقل رساندن این خطر، بیماران قبل از شروع درمان برای منع مصرف داروهایی که مصرف می‌کنند بررسی و توصیه می‌شوند. اگر در طول درمان یک عارضه جانبی را تجربه کنید، پزشک و درمانگر آماده است و ممکن است درمان را متوقف کرده و یا برای راحت‌تر بودن شما، قدرت درمان را کاهش دهد.

سؤالات متداول

بعد از اتمام درمان چه حسی خواهم داشت؟

اکثر بیماران احساس خوبی دارند و می‌توانند روز خود را به طور عادی پشت سر بگذارند. تعداد کمی (یک در ده) یک سردرد خفیف بعد از درمان دارند که با داروهای مسکن به طور طبیعی قابل درمان هستند. برخی از بیماران بعد از درمان احساس خستگی می‌کنند.

آیا در طول درمان تنها خواهم ماند یا کسی می‌تواند در کنار من باشد؟

پزشک برای اطمینان از راحتی شما و خوب پیش رفتن روند درمان، در طول درمان در اتاق و در کنارتان خواهد ماند. برای اینکه کاملاً راحت و آرام‌تر باشید و اگر ترجیح می‌دهید، پزشک می‌تواند با شما گپ بزند یا ساکت بنشیند. برخی از بیماران حتی در حین درمان به خواب می‌روند!

آیا rTMS می‌تواند بیش از یک بیماری را به طور هم‌زمان درمان کند؟

rTMS در همان جلسه درمانی اضطراب و افسردگی را درمان می‌کند. اضطراب و افسردگی بیشتر به سراغ افرادی می‌آیند که دچار بدخلقی و نگرانی یا ترس می‌شوند، بنابراین پزشکان معالجه rTMS را برای هر دوی این موارد تجویز می‌کنند، اگر علائم بیمار این مشکلات را نشان دهند که این امر مفید می‌باشد.

هنگامی که فرد به طور هم‌زمان از شرایط و مشکلات دیگری رنج می‌برد، پزشک معالج از ارزیابی استفاده می‌کند تا مشکل اولیه را مشخص کند. در بعضی موارد، بیماران متوجه می‌شوند که درمانی که برای یک بیماری انجام گرفته، باعث کاهش علائم بیماری دیگر نیز شده است. به‌عنوان مثال، ممکن است بیماری هم‌زمان از افسردگی و بی‌خوابی رنج ببرد و با درمان علائم افسردگی، بیمار ممکن است بتواند خواب بهتری را تجربه کند، بنابراین نیاز به انجام درمان برای بی‌خوابی را برطرف می‌کند.

هزینه درمان افسردگی با rtms چقدر است؟

هزینه درمان بستگی به شرایط تحت درمان دارد، زیرا این تعیین می‌کند که چند جلسه مورد نیاز است.

بعد از اتمام دوره درمان، چه اتفاقی می‌افتد؟

هنگامی که درمان شما به پایان رسید، پزشک شما یک جلسه‌ی بررسی را ترتیب می‌دهد تا در مورد پیشرفتتان با شما صحبت کند. هنگامی که علائم شما کاهش بیاید، وی در مورد برنامه مراقبت‌های بعدی توضیحاتی می‌دهد و بهترین روش را برای حفظ نتایج عالی‌تان به شما توصیه می‌کند.